मति २ ०६८।९।१५ गते राती अं. २३ ०० बजेको समयमा जिल्ला सुखर्ेत सालकोट –६ सातेतला टोलचौर भन्ने स्थानमा एे. पोखरीकाँडा – ४ बस्ने अं. वर्ष्ा २३ को टोप बहादुर बि.सी., एे.एे. बस्ने अंं वर्ष्ा १८ को गण्ोश वि.सी र एे. सालकोट –६ बस्ने अं. वर्ष्ा २६/२७ को कमल वि.क. विच आगो ताब्ने निउमा एक आपसमा बादविवाह हुँदा कमल बि.क. ले टोप बहादुर बि.सी. र गण्ोश वि.सी. लार्इ एक्कासी खुकुरीले प्रहार गर्दा निज दुवै जना गम्भिर घार्इते भएको भन्ने र्इ.प्र.का बावियाचौर सुखर्ेतमा जानकारी हुनासाथ तत्काल उत्त का. बाट प्र.नि. रविन कार्कीको कमाण्डमा प्रहरी टोली खटी गर्इ घार्इते दुवै जनालार्इ उपचारका लागि म.प.क्ष्ोत्रीय अस्पताल सुखर्ेतमा पठार्इ उत्तm घटनामा संलग्न कमल वि.क. को खो.त. को लागि व्यापक रुपमा प्रहरी परिचालन गर्दा निज कमल वि.क. लार्इ सालकोट – ६ जंगलमा लुकीछिपी बसेको अवस्थामा फेेला पारी पत्रmाउ गरी र्इ.प्र.का बावियाचौरमा ल्यार्इ राखेको र  घार्इते मध्येका टोप बहादुर वि.सी. को म.प.क्ष्ो. अस्पताल सुखर्ेतमा उपचारको त्रmममा आज मिति २०६८।९।१६ गते विहान ५:३० बजे म ृत्यु भएको तथा घार्इते गण्ोश वि.सी. को ढाडमा चोट लागेकाले अवस्था चिन्ताजनक रहेको र प्रहरीबाट आवश्यक अनुसन्धान कार्य जारी रहेको ।

जिल्ला प्रहरी कार्यालय, सुखर्ेत

लोड सेडिङ विरुद्धमा हाम्रो अभियान, 

यस अनलार्इनले सुखर्ेत जिल्लामा अनियमित रुपमा हुने लोडसेडिङका विरुद्धमा जनमत स ृजना गरी निती निमार्ँता, तहका व्यत्तmिहरुलार्इ दवाफ दिने उद्देश्यले यो अभियान थालेको छ । सुखर्ेत जिल्ला अदालतमा लोडसेडिङ विरुद्धमा मुद्धा समेत दर्ता भएको छ । जिल्ला अदालत सुखर्ेतले सरकार, विद्युत प्राधिकरण्ाले सो सम्बन्धमा कारण्ा देखाउ आदेश जारी गरेको छ । तसर्थ हामी सुखर्ेतीहरु लोड सेडिङको मारमा रहेका छौ । तसर्थ हामी लोडसेडिङ विरुद्धमा यो अनलार्इमा लार्इक गरौ, लोड सेडिङ विरुद्धमा आवाज उठाउ

बाल विवाहको परिण्ााम सम्वन्ध विछेद

दीपक बुढा सुखर्ेत, ८ पुष्ा । 

'अहिले बुद्धि पुग्यो, दु:ख पार्इयो'( १५ बर्ष्ाको उमेरमा बाल विवाह गरेकि छिन्चु(९ कि अनिता घर्तीको (नाम परिवर्तन)  भनार्इ हो यो । कलिलो उमेरमा माया पि्रति बसालेर विवाह बन्धनमा बाँधिएकि अनिता अहिले २ बष्ािया छोरी सहित एकल जीवन विताउँन बाध्य भएकि छन्‍ ।कक्ष्ाा(५ मा अध्ययन गर्दा गर्दै माया पि्रतिमा लटपटिएर विवाह बन्धनमा बाँकिएकि अनिताको विवाह लामो समय सम्म टिक्न सकेन । श्रीमानले दोस्रो विवाह गरेपछि अनिताको एक्लो यात्राको सुरुवात भएको हो । उनको गुमी गाविसका एक युवासंग भागि विवाह भएको थियो । ७(८ महिनाको चिनजानमै विवाह बन्धनमा बाँधिएकि थिर्इन । कक्ष्ाा(५ मा अध्ययन गर्दै गरेकि अनिताको ३ बर्ष्ापहिले विवाह भएको थियो । भारतमा मजदुरी गर्न जाने अनिताका श्रीमानले पाँच महिना अघि अर्को विवाह गरेका छन्‍ । श्रीमानले अर्को विवाह गरेपछि अनिताको जीवनमा बज्रपात परेको छ । 'श्रीमानले अर्को विवाह गरे, १० हजार रुपैयाँ दिएर छोरी सहित छोडपत्र गरिदिए'(अनिताले आँखाभरी आशुपार्दै दुखोसो पखिन । दोस्रो विवाह गरेपछि घर परिवार र मार्इती पक्ष्ाबाट समेत तिरस्क ृत हुँदैआएकि अनिता अहिले माइतीको बचन सुन्दै आफुनो पिडा दवाएर बसेकि छन्‍ ।'दार्इले जाँड रक्सी खाएर नराम्रो शव्द लगाउँनु हुन्छ । सहनै पर्‍यो, न्यायका लागि बोलिदिने कोहि छैन्‍ कसलार्इ सुनाउँ म पीडा'(उनको भनार्इ थियो । सामान्य लेखपढ गर्न जान्ने उनलार्इ कानूनी उपचारका बारेका कुनै जानकारीनै छैन्‍ । उनको घटनालार्इ कुनैपनि संघ संस्थाले पनि बाहिर ल्याउने प्रयत्न समेत गरेको छैन्‍ ।गाउँ भेला माफत क्ष्ातिपूर्ति भन्दै १० हजार रुपैयाँ दिएर छोरी सहित छोडपत्र गरेर मार्इत पठार्इएकि अनितालार्इ छोरीको लालनपालनमा समस्या भएको छ । एक महिना अघिमात्रै सुरक्ष्ाित समाज सुखर्ेतले आय(आर्जनमा उनलार्इ सहयोग गरेको छ । तर त्यसको प्रतिफल प्राप्त हुने बेलाभने भएको छैन्‍ ।बुद्धि नपुग्दै बालविवाह गरेका कारण्ा यस्तो दु:ख भोग्नु परेको अनिताले अहिले बुभmेकि छन्‍ । बालविवाहका कारण्ा छोटो समयमामात्रै विवाह छोडपत्रमा पुग्ने गरेका छन्‍ । यो एउटा प्रतिनीधिमूलक घटना मात्रै हो । उमेर नपुग्दै बालविवाह गरेमा पाठेघर खस्ने, बहुविवाह हुने, घरेलु हिंसा हुने, शैक्ष्ािक, आर्थिक, शारिरीक अवस्था कम्जोर हुने, छोटो समयमानै विवाह छोडनुपनर्े अवस्था आउने गरेको अधिकारबादी व्यत्तmिहरुको भनार्इ रहेको छ ।जिल्ला अदालत सुखर्ेतका शिवप्रसाद पराजुलीले बालविवाहका कारण्ा बहुविवाहका घटनामा ब ृद्धि भएको बताए । उनले भने('बहुविवाह भएर अदालती प्रत्रिmयामा आएका अधिकांश घटनाहरुमा बालविवाह मूख्य कारण्ा भएको रिपोर्ट आउने गरेको छ ।'जिल्ला अदालत सुखर्ेतमा हप्तामा ५ वटा सम्म सम्वन्ध विछेदका मुद्धाहरु दर्ता हुने गरेको उनले जानकारी दिए । 

बालविवाहका घटनामा कमि ल्याउँन सकेमा सम्वन्ध विछेद गनर्े घटनामा पनि कमि आउने बतार्इएको छ ।जिल्लालार्इ बालविवाह मूत्तm घोष्ाण्ाा गनर्े अभियान स्वरुप विभिन्न कार्यत्रmम सञ्चालन गरिएपछि बालविवाहको तथ्याङकमा ब ृद्धि भएको छ भने बालविवाहलार्इ रोक्नत्रmममा पनि तिव्रता दिर्इएको छ । सन २००८ डिसेम्बर २२ मा जिल्लालार्इ दुर्इ बर्ष्ामा बालविवाह मुत्तm बनाउने घोष्ाण्ाा गरिएको थियो ।बालविवाह गरेकोमा अधिकांश जोडीलार्इ पछुतो'अहिले बुद्धि पुग्यो, दु:ख पार्इयो'( १५ बर्ष्ाको उमेरमा बाल विवाह गरेकि छिन्चु(९ कि अनिता घर्तीको (नाम परिवर्तन)  भनार्इ हो यो । कलिलो उमेरमा माया पि्रति बसालेर विवाह बन्धनमा बाँधिएकि अनिता अहिले २ बष्ािया छोरी सहित एकल जीवन विताउँन बाध्य भएकि छन्‍ ।कक्ष्ाा(५ मा अध्ययन गर्दा गर्दै माया पि्रतिमा लटपटिएर विवाह बन्धनमा बाँकिएकि अनिताको विवाह लामो समय सम्म टिक्न सकेन । श्रीमानले दोस्रो विवाह गरेपछि अनिताको एक्लो यात्राको सुरुवात भएको हो । उनको गुमी गाविसका एक युवासंग भागि विवाह भएको थियो । ७(८ महिनाको चिनजानमै विवाह बन्धनमा बाँधिएकि थिर्इन । कक्ष्ाा(५ मा अध्ययन गर्दै गरेकि अनिताको ३ बर्ष्ापहिले विवाह भएको थियो । भारतमा मजदुरी गर्न जाने अनिताका श्रीमानले पाँच महिना अघि अर्को विवाह गरेका छन्‍ । श्रीमानले अर्को विवाह गरेपछि अनिताको जीवनमा बज्रपात परेको छ । 'श्रीमानले अर्को विवाह गरे, १० हजार रुपैयाँ दिएर छोरी सहित छोडपत्र गरिदिए'(अनिताले आँखाभरी आशुपार्दै दुखोसो पखिन । दोस्रो विवाह गरेपछि घर परिवार र मार्इती पक्ष्ाबाट समेत तिरस्क ृत हुँदैआएकि अनिता अहिले माइतीको बचन सुन्दै आफुनो पिडा दवाएर बसेकि छन्‍ ।'दार्इले जाँड रक्सी खाएर नराम्रो शव्द लगाउँनु हुन्छ । सहनै पर्‍यो, न्यायका लागि बोलिदिने कोहि छैन्‍ कसलार्इ सुनाउँ म पीडा'(उनको भनार्इ थियो । सामान्य लेखपढ गर्न जान्ने उनलार्इ कानूनी उपचारका बारेका कुनै जानकारीनै छैन्‍ । उनको घटनालार्इ कुनैपनि संघ संस्थाले पनि बाहिर ल्याउने प्रयत्न समेत गरेको छैन्‍ ।सुर्खेत बावियाचौरकी १८ वष्र्ाीया पवित्रा सारु (नाम परिवर्त) लार्इ अहिले साथमा रहेको छोरालार्इ कसरी पाल्ने भन्ने चिन्ताले सताएको छ । तीन वर्ष्ापहिले १५ वर्ष्ाो उमेरमा नै पवित्राले कक्ष्ाा ९ मा पढ्‍दा पढ्‍दै पोखरीकाँडाका रमेश रानासँग (नाम परिवर्त) प्रेम विवाह गरेकी थिर्इन । विवाह गर्दा रमेशको उमेर १६ वर्ष्ाकोथियो । तर, बिवाह भएको दुर्इ वर्ष्ामा नै रमेशले दोस्रो विवाह गरेर पवित्रालार्इ छोडिदिए । विवाह भएको दुर्इ वर्ष्ासम्म यो जोडी निकै खुशी रह्यो । उनीहरुबाट एउटा छोराकोसमेत जन्म भयो । तर, विवाहपछि पनि पवित्राले आफ्नो पढार्इलार्इ निरन्तरता दिन खोजेपछि बुहारीले घरको काम गर्नछोडर पढ्‍न थालेको भन्दै परिवारले रमेशको दोस्रो विवाह गरिदिए । रमेशले दोस्रो विवाह गरेपछि अहिले पवित्रा मार्इतीमा बस्दै आएकी छन । पवित्रालार्इ अहिले आएर मात्र आफूले उमेर नपुग्दै बिवाह गरेकोमा निकै पछुतो लागेको छ । ‘संगैका साथीहरु अहिले क्याम्पसमा पढ्‍न थालेको भन्दै उनले भनिन, पढ्‍ने बेलामा बिवाह नै ठूलो लाग्यो, अहिले पछुतो मानेर के गनर्े ?’ ‘यस्तो अलपत्र परिन्छ भन्ने पहिले नै थाहा पाएको भएत विवाह नै गर्न थिइन’ । विश्वास गरेको मान्छेले नै धोका दिएको भन्दै उनी भन्छिन्,‘उसले त मलार्इ छोडेर अलपत्र बनायो, तर यो साथमा रहेको छोरालार्इ कसरी पाल्ने भन्ने चिन्ता छ, यसकै लागि विछोडको पीडा सहेर बा“चेकी छु ।’ स्थानीय एक बाल क्लवमा कार्यरत सुर्खेत गुमीका सरोज नेपाली र कल्पना सुनार (नाम परिवर्त) ले २०६४ सालमा कक्ष्ाा ८ मा पढ्‍दा पढ्‍दै ‘लभ म्यारिज’ गरे । त्यतिवेला सरोजको उमेर १५ वर्ष्ा र कल्पनाको उमेर १४ वर्ष्ाको थियो । बिवाहको साढे दुर्इ वर्ष्ासम्म यो जोडी निकै खुशी रह्यो । घरको कामले गर्दा कल्पनाले आफ्नो पढार्इलार्इ विचमै रोक्नुपर्‍यो । दुर्इ वर्ष्ाअघि एसएलसी उत्तीर्ण्ागरेका सरोज भने अहिले वीरेन्द्रनगरमा रहेको एक र्याम्पसमा अध्ययन गर्दैछन । जब सरोज शहर आए, घरमा कल्पनाले पनि छोरी जन्माइन, त्यसपछि पत्नीप्रति सरोजको आकर्ष्ाण्ा घटन थाल्यो । सरोजले एक वर्ष्ाअघि मात्र स्थानीय एक संस्थामा काम गर्न केटीस“ग दोस्रो बिवाह गरेर वीरेन्द्रनगरमा नै बस्दै आएका छन ।‘विवाहअघि आफूलार्इ नपाए आत्महत्या गर्न डर देखाएर विवाह गर्‍यो,’ कल्पना भन्छिन, ‘उसले नै मरिहत्ते गरकै भरमा हतारमा बिहे गरेकाले अहिले धोका खाए“ ।’ भविष्यको बारेमा नबुभmेर विवाह गरेका कारण्ा अहिले जिन्दगी नै अलपत्र भएको उनको भनाइ छ । आफूस“गै बाल क्लवमा काम गरेका साथीहरुमध्ये कोहीले जागीर खाएको र कोही अहिले ढुक्कका साथ क्याम्पसमा पढ्‍ने गरेको भन्दै उनले भनिन,‘उमेर नपुग्दै बिवाह गरेर मैले आफ्नै खुट्टामा बन्चरो हान्ने काम गरें । अहिले साथमा रहेको एउटा छोरीलार्इ कसरी पढाउने भन्ने समस्या भएको छ ।’ १५ वर्ष्ाको उमेरमा एकहोरो मायाले कल्पनाबिना बा“च्न सकिदैन भन्दै मरिहत्ते गरेका सरोजलार्इ किन यस्तो भयो भन्ने थाहा छैन । सरोज भन्छन,‘पहिला त मैले उनलार्इ मन पराएर नै बिवाह गरेको थिए“, तर पछिल्लो समयमा उनीस“ग बस्ने मन लागेन ।’ आफू बराबरको योग्यता र जागीर पनि नभएकाले कल्पनाप्रतिको आकर्ष्ाण्ा घटेको उनको भनाइ छ । कानुनमा केटा र केटीको उमेर २० वर्ष्ापुगेमा मात्र बिवाह गर्नपार्इने उल्लेख छ । तर, १५ वर्ष्ाको उमेरमा नै पा“च वर्ष्ाअघि भागेर बिवाह गरेका सुर्खेत छिन्चुकी बिमला शाही र सुनिल खत्री (नाम परिवर्त) को जोडी अहिले निकै तनावमा छ । तीन महिनासम्म ‘लभ’ गरेर बिवाह गरेका उनीहरुका अहिले दुर्इवटा छोरा छन । आफूहरुको सहमतिबिना बिवाह गरेको भन्दै उनीहरुलार्इ परिवारलेसमेत छुट्टयार्इदियो । परिवारबाट अलग भएपछि कक्ष्ाा ९ मा पढ्‍दै गरेका दुबैजनाको पढार्इ बिचमै रोकियो । बिमलाका अनुसार घरमा खानेकुरा र आम्दानी केहीपनि नभएपछि उनका श्रीमान विगत तीन वर्ष्ादेखि रोजगारीका लागि भारतमा छन । बिमला भन्छिन,‘घरमा खाने केही छैन, अब यी बच्चालार्इ कसरी पढाउने ?’ पढाइ पुरा गरेर जागीर खाएको भए आज यस्तो दुख किन पाइन्थ्यो र ?’ उनले दुखेसो पोखिन । पढ्‍ने र जागीर खाने उमेरमा पारिवारिक बन्धनमा फसेको उनको भनाइ छ । बालबिवाह गरेका कारण्ा पछुतो मानेका माथि उल्लेखित जोडीहरु त केही उदारण्ा मात्र हुन । कम उमेरमा बिवाह गर्न र बिवाहपछि पछुताउने जोडीहरुको संख्या अहिले जिल्लामा बढ्‍दो छ । यस्तै हतारमा बिहे गरेर सम्बन्ध बिच्छेदका लागि अदालतमा धाउने तथा दोस्रो बिवाह गर्न जोडीहरुको संख्या पनि उल्लेख्य छ । उमेर नपुग्दै बिवाह गर्ने र विस्तारै बुझ्ने भएपछि दोस्रो बिवाह गर्ने प्रव ृत्तलिे महिला र बालबालिका बढी प्रभावित भएको बालबालिकाको क्ष्ोत्रमा कार्यरत संघ संस्थाका प्रतिनीधिहरुको भनार्इ रहेको छ । सुरक्ष्ाित समाजका अनुसार पछिल्लो एक वर्ष्ाको अवधिमा मात्र जिल्लामा ३ सयभन्दा बढी बालबिवाह भएका छन । यो जिल्लाका ९ वटा गाविसको मात्र तथ्यांक भएको छ । ‘मोवार्इलको पहु“च र लभ गनर्े फेसनका कारण्ा बालबिवाह गर्न क्रम बढेको छ ।’ बालबिवाहको कारण्ा बहुबिवाहको समस्या बढ्‍दै गएको सुरक्ष्ाित समाजका कार्यत्रmम संयोजक विपना खरेलले बतार्इन । यसबाट बालिकाहरु बढी पीडित भएको जानकारी उनले दिर्इन । अभिभावक र बालबालिकाहरुलार्इ बालबिवाहको असरका बारेमा जानकारी दिन सकेमा यसलार्इ रोक्न सकिने उहा“को दावी छ । यता जिल्ला बाल कल्याण्ा समितिले सन २००८ देखि जिल्लामा बालबिवाह विरुद्धको अभियान संचालन गरिरहेको भएपनि जनचेतनाको अभाव र सांस्क ृतिक कारण्ाहरुले गर्दा बालबिवाह न्यूनीकरण्ामा कठिनार्इ भएको जनाएको छ । जिल्ला बाल अधिकार अधिक ृत रमा भण्डारीले बालबिवाह कानुनी तथा सामाजिक अपराध भएको भन्दै भन्नुभयो, ‘राजनीतिक तथा सामाजिक दवाबका कारण्ा बालबिवाह गर्न र गराउनेलार्इ कानुनी कारवाही गर्नसमस्या भएको छ ।’ गरिवी र अशिक्ष्ाा नै बालबिवाहको मुख्य कारण्ा भएको उहा“को भनाइ छ ।साथै उहा“ले पछि गएर पछुतो मान्ने भर्दापनि आत्मनिर्भर भएर बिवाह गरेमा कसैलेपनि दु:ख नपाउने उल्लेख गर्नुभयो ।

२०६७ पुष्ा ९ गते हाम्रो अखबार दैनिक पत्रिका र  एजुकेशन पेजेज पाक्ष्ािकमा प्रकाशित हो ।

अगुवाले नै गरे बालविवाह· बाल क्लबसँगै बालविवाह पनि ब ृद्धि·

दीपक बुढा/सुखर्ेत

६ महिनाभित्र एउटै विद्यालयका मात्र ८ जनाको विवाहदीपक बुढासुखर्ेत ( मैनतडास्थित नेपाल राष्टि्रय निम्नमाध्यमिक विद्यालयमा पढ्‍ने १५ बर्ष्ार्ीया सम्भmना खत्री (नाम परिवर्तन)ले यही मंसिर महिनामा विवाह गरिन्‍ । विद्यालयस्तरीय बालक्लवमा आबद्ध उनले क्लवकै सहकर्मीसँग विहे गरेकी हुन्‍ । सरस्वती उच्च माविमा पढने कल्पना सिंह (नामपरिवर्तन) ले पनि छिमेकी गाउँको एक १८ बर्ष्ो किशोरसँग विवाह गरिन्‍ । ९ कक्ष्ाामा अध्ययनरत किशोरी विवाह गनर्े बेला १६ वर्ष्ाकी थिइन्‍ । विवाह धेरै दिनसम्म टिकेन । अहिले उनी छुट्टिएर पढाइलार्इ निरन्तरता दिइरहेकी छिन्‍ ।'बालविवाह सामाजिक अपराध हो' भनेर गाउँगाउँमा चेतना पैmलाउँदै हिंडेका बाल क्लवका अगुवा र सदस्यहरुबीच विवाह भएका यी दुर्इ प्रतिनिधि घटना मात्र हुन्‍ । सुखर्ेतलार्इ बालविवाहमुत्तm जिल्ला घोष्ाण्ाा गनर्े अभियानमा महत्वपूर्ण्ा ठानिएका बाल क्लवकै सदस्यहरुबीच यस्ता थुपै्र विवाह भएका छन्‍, जुन उत्तm अभियानको लागि ठूलो चुनौती बनेका छन्‍ । बाल विवाह विरुद्धको अभियानमा सहभागी सुरक्ष्ाित समाज सुखर्ेतका अनुसार पूर्वी क्ष्ोत्रका तीन गाविसमा २०६७ बैशाखदेखि मंसिरसम्म ४ वटा बाल क्लवका ६ जना सदस्यहरुले विवाह गरेका छन्‍ । मैनतडाको नेपाल राष्टि्रय निम्न माध्यमिक विद्यालयमा मात्र पछिल्लो ६ महिनामा आठ जना बालबालिकाले विवाह गरेको शिक्ष्ाक लालप्रसाद शर्मा बताउँछन्‍ ।बालविवाह मुत्तm जिल्ला अभियान घोष्ाण्ााकी अगुवामध्येकी एक जिल्ला बालसंरक्ष्ाण्ा अधिक ृत रमा भण्डारी बालक्लवमै आवद्ध बालबालिकाबीच विवाह हुनु जटिल समस्या भएको बताउँछिन्‍ । 'जसले सानैमा बिवाह गनर्ु हुँदैन भनेर समाजमा शिक्ष्ाा दिंदै हिंडेका छन्‍, उनीहरुले नै विवाह गनर्ु भनेको राम्रो कुरा होइन' उनले भनिन्‍ । क्लवका साधारण्ा सदस्य मात्र हैनन्‍, पदाधिकारीलेपनि बालविवाह गरेका धेरै उदाहरण्ा छन्‍ । बबिता विक त्यसमा एक हुन्‍ । जिल्लास्थित करिब तीन सय क्लवहरुको साभmा संस्था जिल्ला बालमञ्चको नेत ृत्व सम्हालिरहेकै बेला उनले क्लवकै सहकर्मीसँग डेढ वर्ष्ाअघि विवाह गरिन्‍ । बालविवाह गरेका मैनतडाका एक किशोर भन्छन्‍('सानैमा विवाह गरेमा कार्वाही हुन्छ भन्दै सिकाउने अध्यक्ष्ाले नै विवाह गरेपछि हामीलार्इ के को समस्या ?'घरपरिवार, समाज र बालविवाहविरोधी अभियानकर्ताहरुको ठूलो दवावपछि बबिताले उमेर नपुन्जेलसम्म छुट्टाछुट्टै बस्ने कागज गरेकी थिइन्‍ । उनले गरेको कागजको मसी सुक्न नपाउँदै उनी श्रीमान्‍सँगै बस्न थालेकी छिन्‍ । जिल्ला बालमञ्चकै सदस्य एक सदस्यले पनि १६ बर्ष्ाको उमेरमा एक बालिकासँग विवाहको प्रस्ताव राखेका थिए । उनले विवाह गर्नकै लागि क्लवको सदस्यबाट राजीनामा पनि दिए । तर, बिभिन्न संघसंस्थाहरुले त्यसको सुइँको पाएपछि उनको योजना सफल हुन सकेन ।क्लवहरुले बालविवाह गनर्ेलार्इ बिभिन्नखाले सजायको व्यवस्था समेत गरेका छन । तर पनि  त्यसमा कमी आएको छैन । छिन्चुस्थित ज्ञानमाला बालक्लवले बालविवाह न्यूनिकरण्ा गर्न बालविवाह गनर्ेलार्इ एक हजार रुपैयाँ जरिवाना तोक्नुका साथै विद्यालयबाट निस्कासन र विद्यालयमा भर्ना हुन नदिने जस्ता कडा नियम बनाएको छ । तर, नियम बनिसकेपछि नै पछिल्लो एक वर्ष्ामा स्थानीय एक विद्यालयमा अध्ययनरत चार बालबालिकाले विवाह गरे । क्लवका अध्यक्ष्ा खगेन्द्र बिक भन्छन्‍, 'यो त निकै कठिन काम रहेछ, जसले विवाह गनर्ु हुँदैन भन्यो तिनीहरु नै विवाह गर्न थाले ।'कामको सिलसिलामा घर छोडेर हिंड्‍नुपनर्े अबस्था, सदस्यहरुबीच नियमित भेटघाट र सम्पर्कले उनीहरुलार्इ विवाह गर्न प्रेरित गनर्े गरेको छ । 'सँगसँगै हिंड्‍नुपर्दा मायाप्रेम पनि बसिहाल्दो रहेछ,' मैनतडाकै एक बालकले भने, 'पछि त विवाह नगरी छुट्टिएर बस्नै सकिन्न ।' सदरमुकाम र जिल्लाबाहिर हुने कार्यत्रmममा गएका बालबालिकाबीच पनि मायाप्रेम बस्न गर्इ विवाह हुने गरेको ती बालकले बताए । बालविवाह रोक्न अरुलार्इ नियम लगाउने क्लवहरुले आफ्‍नै साथीहरुलार्इ त्यस्तो नियममा बाँध्न सकेका छैनन्‍ । यसले क्लवका सदस्यलार्इ एकआपसमा विवाह गर्न प्रोत्साहित गरिरहेको छ । छिन्चुकै ज्ञानमाला क्लवले बालविवाह गनर्े आप्‍mना सदस्यहरुलार्इ कुनै कारवाही गर्न नसक्नु यसकै उदाहरण्ा हो । साथै, अभिभावकहरुले आप्‍mना छोराछोरीलार्इ उचित निगरानी र नियन्त्रण्ामा राख्न नसक्दा पनि यस्तो विवाह गनर्े बढेका हुन्‍ । सानो उमेरमा विवाह गर्दा पहिले सचेत नहुने, विवाहपछि भmन्‍ बिगि्रएला भनेर अभिभावकले बेवास्ता गनर्े गरेका छन्‍ । बालविवाह गनर्े बालबालिकाहरुको भविष्य अन्यौलमा पनर्े गरेको छ । उनीहरुले घर र समाजदेखि तिरस्क ृत हुनेदेखि अध्ययन छोड्‍नुपनर्े अबस्थासम्म पुग्ने गरेका छन्‍ । लेखफर्साकी निर्मला गुरुङ (नाम परिवर्तन) त्यस्तै नियती भोगेकी बालिका हुन्‍ । क्लवमा काम गर्दागर्दै त्यहीँको साथीसँग विवाह गरेकी उनी अहिले श्रीमान्‍को वेवास्ताले पीडित छिन्‍ । हाल ११ कक्ष्ाामा अध्ययनरत निर्मला भन्छिन्‍, 'उतिबेला होस्‍ पुग्ोन र विवाह गरिहालियो, अहिले पछुताएर के गनर्े ?' दुर्इ वर्ष्ाअघि १५ वर्ष्ाको उमेरमा विवाह गरेकी उनले श्रीमान्‍ले वेवास्ता गरेपछि घर न घाटको भएको बताइन्‍ ।जिल्लामा पहिलेको तुलनामा बालविबाह गनर्ेको संख्यामा ब ृद्धि भएको तथ्याÍले देखाएको छ । जिल्लाका ९ गाविसमा गरिएको सवर्ेक्ष्ाण्ा अनुसार, २०६३ सालमा तीन सय ६६ वटा बालबिबाहका घटना भएका थिए भने ३ बर्ष्ापछि २०६६ सालमा तीन सय ९५ वटा बालविबाहका घटना भएका छन्‍ । कानून व्यवसायी नन्द भण्डारीका अनुसार १० बर्ष्ा उमेर नपुगि बिबाह गरे गराएमा ६ महिनादेखि ३  बर्ष्ासम्म कैद र एक हजारदेखि १० हजारसम्म जरिवाना, १४ नपुगि बिबाह गरे गराएमा ३ महिनादेखि १ बर्ष्ासम्म कैद र १० हजार रुपैयाँ जरिवाना वा दुवै सजाय हुने कानूनी व्यबस्था रहेको छ । त्यसैगरी १८ बर्ष्ाभन्दा कम उमेरमा बिबाह गरे गराएमा ६ महिनासम्म कैद वा १० हजार रुपैयाँसम्म जरिवाना वा दुवै सजाय हुने र २० बर्ष्ा नपुगि बिबाह गरे गराएमा ६ महिना कैद वा १० हजार जरिवना वा दुवै सजाय हुने कानूनी व्यबस्था रहेको छ । विवाह गनर्े उमेर २५ बर्ष्ाभन्दा माथिकोलार्इ उपयुत्तm मानिन्छ ।जिल्ला बाल कल्याण्ा समितिका संयोजक तथा प्रमुख जिल्ला अधिकारी वीरेन्द्रबहादुर बानियाले बालविवाहका घटनाहरु कानुनी उपचारमा नआउने भएकाले र बालबालिका आफैले अभिभावकको मञ्जुरीबिना बिवाह गनर्े भएकाले कानुनी कार्वाही चुनौतिपूर्ण्ा रहेको बताए । बालविवाह विरुद्धको अभियान सञ्चालन भएपछि एउटा मुद्दाको कानुनी कार्वाही भएको छ । सुखर्ेतलार्इ बालविवाहमुत्तm जिल्ला घोष्ाण्ाा गनर्े महत्वाकांक्ष्ाी अभियानका साथ दुर्इ वर्ष्ादेखि जिल्लास्थित बिभिन्न सरकारी तथा गैरसरकारी निकायहरु साभmा अभियानमा लागेका छन्‍ । गाउँगाउँमा गठन भएका बालक्लवहरु उत्तm अभियानका भरोसाका केन्द्र हुन्‍ । तर, तिनै भरोसाहरु ढल्न थालेपछि अभियान नै असफल हुने हो कि भन्ने चिन्ताले सरोकारवालाहरुलार्इ चिन्तित बनाएको छ । जिल्ला बाल कल्याण्ा समितिका बाल अधिकार अधिक ृत रमादेवि भण्डारी भन्छिन्‍, 'बाल क्लवका सदस्य आफैले बालविवाह गरेका घटना आउने गरेका छन्‍ । जुन हाम्रो लागि चुनौतिपूर्ण्ा भएको छ । यस अभियानमा अभिभावक नै सत्रिmय भएर लाग्नुपर्छ ।

घरमै आम्दानी हुनथालेपछि कालापहाड बिर्सिए युवाहरुले

दीपक बुढा सुखर्ेत,  

कामको लागि बर्ष्ोनी ३० देखि ५० जना युवाहरु कालापहाड (भारत) जाने पश्चिम सुखर्ेतको कुनाथरी गाविसका युवाहरु अहिले घरमै आम्दानी गर्न थालेपछि कालापहाड जाने विसर्ेका छन्‍ । भिरालो तथा सुख्खा जग्गामा तरकारी खेती गरेर मनग्गे आम्दानी हुन थालेपछि उनीहरुले कालापहाड विसर्ेका हुन्‍ । बष्र्ाा यामको भेल छोपेर लगाएको टमाटर खेतीले एकै सिजनमा ५० हजार भन्दा बढी आम्दानी गर्न थालेपछि कुनाथरी गाविस वडा नं. ३ अमलाखाली तथा पोखरीका“डा गाविस वडा नं. ६ पिंहालेका युवाहरु अहिले कालापहाड जान छोडेका छन्‍ । मकै लगाउनसमेत छोडेर टमाटर खेती गर्न थालेका छन्‍ । पिंहालेका क ृष्ाक प्रेम खत्रीले सुख्खा जमीनमा लगाएको टमाटर खेतीबाट एकै सिजनमा २० क्वीन्टल टमाटर खेती गरेका छन्‍ । कमाइ गर्नका लागि भारत जानुपनर्े बाध्यता अहिले टमाटर खेती गर्न थालेपछि छोडेको उनले बताए । टमाटर बेचेर २२ हजार रुपैया“ कमाइ सोलार जोडेको जानकारी उनले दिए । करिव तीन बर्ष्ा अघिसम्म सो गाउ“बाट ८० प्रतिशत युवाहरु भारत जाने गरेकोमा अहिले घरघरमा तरकारी खेती गर्न थालेपछि भारत जान छाडेकोपनि उनको भनाइ छ । कालापहाडमा भन्दा घरमै बसेर कमार्इ हुन थालेपछि किन जानु ? भन्दै उनले अहिले कालापहाड जाने युवाहरुको संख्यामा निकै कमी आएको बताए । यस्तै सोही ठाउ“का बसन्त गरन्जा पनि भारत जान छोडी तरकारी खेती गर्न थालेका छन्‍ । टमाटर खेतीमा आफूले ५ सयको लगानी गरी अहिले १५ हजार रुपैया“ कमार्इ सकेको बताउ“दै घरमै बसेर कमार्इ गर्न पाएको सन्तुष्टि पाएको जनाए । आफूले एक रोपनी जग्गामा मात्रै टमाटर लगाएको बताउने गरन्जाले युवाहरु पनि तरकारी खेतीतफ आकष्ाित भएको उल्लेख गरे । त्यति मात्र होइन कुनाथरी गाविसको वडा नं. ३ अमलाखालीका क ृष्ाक दिलबहादुर मर्सांगीको बस्ती सनर्े मनस्थितिलार्इ तरकारीले नै रोकेको छ । दुर्इ रोपनीमा लगाएको टमाटरले घर खर्च टर्न थालेपछि बस्ती सनर्े विचारलार्इ हटाइदिएको र तरकारीमै व्यस्त हुनपुगेको उनको अनुभव छ । सिप्रेड नामक गैरसरकारी संस्थाले तरकारी खेतीको वीउm तथा प्राविधिक तालिम दिएपछि क ृष्ाकहरु तरकारी खेती गर्न हौसिएका हुन्‍ । वीउm र तालिम पाएपछि घरघरमा तरकारी खेती गर्न थालिएको मर्सांगीले बताए । सिंचार्इको असुविधाले गर्दा बष्र्ााको पानीले मात्रै एक सिजन तरकारी खेती गनर्े गरिएको छ । सिंचार्इको सुविधा भएर बाहै्र महिना तरकारी खेती गनर्े योजना रहेको क ृष्ाकहरु बताउ“छन्‍ । तरकारी खेती गरेर कालापहाड जान छोडेपनि क ृष्ाकहरुले उत्पादन गरेको बस्तुले उचित मूल्य नपाएको गुनासो उनीहरुको छ । उत्पादन धेरै हुन थालेपछि दुर्इ रुपैया“ प्रति किलोमा समेत टमाटर बेच्नुपरेको गुनासो पोख्दै क ृष्ाक तुलसी रानाले उत्पादन गरेरपनि उचित मूल्य नपाएको उल्लेख गरे । ‘बजारमा ४० देखि ५० रुपैया“ प्रति केजी भएको टमाटर क ृष्ाकले पा“च रुपैया“ प्रति केजीमा पनि बेचेपछि कहा“बाट फाइदा हुन्छ ? क ृष्ाक प्रेम खत्रीले भने । उचित मूल्य पाएको भए एकै सिजनमा एक लाख रुपैया“ आम्दानी गर्न यहा“का किसानहरु सफल हुने उनको भनाइ छ । टमाटरले भाउ नपाउनु नै क ृष्ाकहरुको मुख्य समस्या रहेको जानकारी उनले दिए । अहिले क ृष्ाकहरुले तरकारी गाउ“कै संकलन गरी मण्डीमा दिने गर्दछन्‍ । यति गर्दापनि उचित मूल्य नपाएपछि आगामी बर्ष्ादेखि गाउ“बाट सोभmै बजारमा ल्याएर वित्रmी गनर्े योजना रहेको उनीहरु सुनाउ“छन्‍ । 

स्कुलमा चार महिनादेखि तालाबन्दी

शिक्षक नियुक्ति विवादले पश्चिम सुर्खेतको लगामस्थित नेपाल राष्ट्रिय उच्च माध्यमिक विद्यालयमा चार महिनादेखि ताला लागेको छ । तालाबन्दी भएपछि स्कुलका पठन–पाठनसमेत प्रभावित भएको छ ।
शिक्षक नियुक्तिमा भएको विवाद चर्किएपछि विद्यालय व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष मायाराम जैसी, प्राचार्य नरबहादुर बान्तोलासहित ९ जना शिक्षक विस्थापित भइ सदरमुकाम वीरेन्द्रनगर आएका
छन् । उनीहरुले मंगलबार वीरेन्द्रनगरमा पत्रकार सम्मेलन गरी स्थानीय एमाले र माओवादी कार्यकर्ताले ज्यान मार्ने धम्की आएकाले सुरक्षाका लागि भागेर सदरमुकाम आएको बताए । ‘शान्ति सुरक्षाको ग्यारेन्टी नभएसम्म गाउ“मा फर्किन सक्ने अवस्था छैन,’ प्राचार्य वान्तोलाले भने, ‘यसको लागि राज्यले व्यवस्था मिलाउनुपर्छ ।’
विद्यालयमा रिक्त एकजना शिक्षक नियुक्तिमा भएको विवादका कारण विद्यालयमा तालावन्दी गरिएको हो । स्थानीय पत्रिकामा सूचना प्रकाशित गरी विद्यालयमा गत भदौ २९ गते शिक्षक नियुक्त गरिएको थियो । शिक्षक नियुक्तिका लागि भएको परीक्षामा असन्तुष्ट व्यक्तिहरुले सोही दिन विद्यालयमा तालाबन्दी गरेका थिए ।
लामो समयसम्म ताला नखोलिएपछि सुर्खेतका प्रमुख जिल्ला अधिकारी, स्थानीय विकास अधिकारी, जिल्ला शिक्षा कार्यालयका प्रतिनिधिसहितको टोलीले विद्यालयमा पुगी छलफल गरेर ताला खोल्न निर्देशन दिएको थियो । निर्देशनपछि अभिभावकहरुको सहमतिमा गत कात्तिक १५ गते ताला खुलाइएको थियो । त्यसको भोलिपल्टै विद्यालयको ताला खोलिए पनि केही विद्यार्थीहरुले जुलुससहित नारावाजी गर्दै प्राचार्य बान्तोला र व्यवस्थापन समिति अध्यक्षको राजीनामा मागेका थिए । शिक्षक नियुक्तिको विषयलाई राजनीतिकरण गरेको र केही विद्यार्थीहरुलाई उचालेर प्राचार्य र व्यवस्थापन समिति अध्यक्षको राजीनामा माग्न लगाएको विद्यालयका प्राचार्य बान्तोलाले आरोप लगाए । उनले विद्यार्थीहरुलाई उचालेर केही व्यक्तिहरुले विद्यालयमा विवाद निकालेको बताए ।
शिक्षक नियुक्तिका साथै विद्यालयमा भ्रष्टाचार भएको आरोप लगाएर विद्यालयमा तालाबन्दी गरिएको थियो । प्राचार्य वान्तोलाले शिक्षक नियुक्ति पनि शिक्षा नियमावली र शिक्षक नियुक्ति प्रक्रिया अनुसार नै गरिएको बताए । उनले भ्रष्टाचारको आरोप निराधार भएको समेत बताए । विद्यार्थीहरुले आफूहरुमाथि प्राचार्य र विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्षले कुटपिट र दुव्यर्वहार गरेको आरोप लगाएको गलत भएको समेत बताए ।
केही दिनअघि सोही विद्यार्थीहरुले वीरेन्द्रनगरमा पत्रकार सम्मेलन गरी शैक्षिक मागहरु राख्दा प्राचार्य र विद्यालय व्यवस्थापन समितिले आफूहरुलाई कुटपिट गरेको आरोप लगाएका थिए ।

अत्यधिक रक्तश्रावले सुत्केरी महिलाको मृत्यु

अत्यधिक रक्तश्रावले बुधबार बिहान दैलेखमा एक सुत्केरी महिलाको मृत्यु भएको छ । जिल्लाको पश्चिम कुसापानीकी २७ वर्षीया लक्ष्मी सापकोटाको दैलेख जिल्ला अस्पतालमा उपचारको क्रममा मृत्यु
भएको हो ।
स्थानीय कुसापानी उपस्वास्थ्य चौकीमा सुत्केरी भएकी लक्ष्मीलाई अत्यधिक रक्तश्राव भएपछि बुधबार बिहान जिल्ला अस्पताल ल्याइएको थियो । तर, अस्पताल पु¥याएको आधा घण्टामै उनको मृत्यु भएको थियो । उनले मंगलबार सा“झ मृत शिशु जन्माएकी थिइन् ।
अस्पतालका डा. खगेन्द्रजंग शाहले पाठेघर च्यातिएर वा पाठेघर नखुलेर बढी रक्तश्राव भई मृत्यु भएको हुन सक्ने
बताए । ‘समयमै अस्पतालमा पु¥याएको भए महिलालाई बचाउन सकिन्थ्यो,’ डा. शाहले भने, ‘तर यहा“ आउ“दा उनको अवस्था अत्यन्तै गम्भीर भइसकेको थियो ।’ दैलेखमा ग्रामीण क्षेत्रका महिलाहरुले समयमै उपचार नपाएर मृत्युको मुखमा पुग्ने गरेको उनले बताए ।

माओवादीको ज्यान मार्ने धम्कीपछि विस्थापित

सशस्त्र द्वन्द्वका बेला श्रीमान्लाई अपहरण गरी बेपत्ता पार्ने माओवादी कार्यकर्ताले उल्टै ज्यान लिने धम्की दिएपछि दैलेख भैंसेखोरकी एक महिला विस्थापित भएर सुर्खेत आएकी छन् । माओवादीका जिल्ला सहसेक्रेटरी कृष्णप्रसाद जैसी ‘विनय’ले तीन दिनभित्र घरम ग्रिनेट हान्ने धम्की दिएपछि विस्थापित भएर सुर्खेत आएको ३५ वर्षीया रामकुमारी जैसीले बताइन् ।
विनयको नेतृत्वमा आएका माओवादी कार्यकर्ताले २०६२ पुस २५ गते बिहान ४ बजे ओछ्यानबाटै श्रीमान् जयप्रसादलाई अपहरण गरी बेपत्ता पारेका पीडित महिलाको भनाइ छ । शान्ति प्रक्रियापछि श्रीमान्को खोजी गर्दा विनयले घटनाबारे मुख नखोल्न भन्दै धम्की दिने गरेको उनले बताइन् । ‘यसअघि पनि द्वन्द्वको बेलाको कुरा झिकेर बढी निहु“ नखोज भन्दै धम्की दिन्थे,’ उनले भनिन्, ‘अहिले आएर घरमै ग्रिनेट हान्छु भनेपछि भागेर सुर्खेत आउनु प¥यो ।’ गाउ“मै व्यापार–व्यवसाय गरी बसेका आप्mना श्रीमान्लाई सुराकीको आरोप लगाई अपहरण गरेको उनले बताइन् ।
‘पहिला पनि अपहरण गरिएको घटना सार्वजनिक नगर्नु भन्दै दवाव दिइरहन्थे,’ वीरेन्द्रनगरमा पत्रकारस“ग कुरा गर्दैउनले भनिन्, ‘पछि त पत्रिकामा समाचार आएपछि ज्यानै लिने धम्की दिए ।’
बारम्बारको धम्कीपछि उनी तीन वर्षदेखि नारायण नगरपालिका–६, भुर्तीस्थित माइतीघरमा बस्दै आएकी थिइन् । अहिले माइतीघरमै आएर मार्नेधम्की दिएपछि वीरेन्द्रनगर आएको उनले बताइन् ।
उनको भैंसेखोरस्थित घरमा पनि त्यस्तै बिजोग छ । तीन वर्षदेखि ७० वर्षीया सासु एक्लै छिन् । ‘ससुरा र देवर पनि बितिसके, घरमा बुढी सासु एक्लै हुनुहुन्छ,’ उनले भनिन्, ‘अहिले माइतीघरमै पनि बस्न नसक्ने स्थिति भएपछि सासुको हेरचाह गर्नघर कसरी जाने ?’ श्रीमान्को वास्तविक अवस्थाबारे जानकारी माग्दा माओवादीका जिम्मेवार नेताहरुले उल्टै झपार्नेगरेको उनले बताइन् । ‘सबै नेताहरुको बीचमा मलाई र विनयलाई राखेर कुरा गराउनुस् भन्दा पनि सुनुवाई भएन,’ उनले भनिन्, .

माग राख्दा प्रधानाध्यापकले कुटपीट गरेको विद्यार्थीहरुको आरोप

सुखर्ेत । पुस ३ गते 
लगाम गाविस २ स्थित श्री नेपाल राष्टि्रय उच्च माध्यामिक विद्यालय लगामका विद्यार्थीहरुले विद्यालयका प्रधानाध्यापक नरबहादुर वान्तोला र विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष्ा मायाराम जैसी सहितको समूहले ०६८ मंसिर २७ गते आफुहरुमाथि कुटपीट गनर्ुका साथै दुव्र्यवहार गरेको आरोप लगाएका छन्‍ । ०६८ पुष्ा ३ गते वीरेन्द्रनगरमा पत्रकार सम्मेलनको आयोजना गरी उनीहरुले यस्तो आरोप लगाएका हुन्‍ ।पत्रकार सम्मेलनमा श्री नेपाल राष्टि्रय उच्च माध्यामिक विद्यालय लगामका विद्यार्थी एवं अखिल नेपाल राष्टि्रय स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन प्रारम्भिक इकाइका अध्यक्ष्ा खड्‍ग थापालेे विद्यालयमा शिक्ष्ाक नियुत्तmिको विष्ायमा राजनीतिकरण्ा गरी विद्यालयको पठन पाठनमा समस्या उत्पन्न भएपछि विद्यालय प्रशासन समक्ष्ा आफूहरुले २७ बँुदे शैक्ष्ािक मागहरु राख्दा विद्यालय प्रशासनबाट उल्टै विद्यार्थीहरुमाथि दुव्र्यवहार भएको बताए ।विद्यालयमा शिक्ष्ाक नियुत्तmिका विष्ायमा शिक्ष्ाक र अभिभावकहरु वीच पहिलेदेखिनै विवाद भएको र उत्तm विवाद चुलिँदै विगत ३/४ महिनादेखिनै विद्यालयमा अभिभावकहरुबाट तालाबन्दी भएको र यसले विद्यार्थीहरुको पठन पाठनमा समस्या आएपछि उत्तm समस्या समाधान गर्न विद्यालय प्रशासनसँग आग्रह गर्दा विद्यालयका प्रधानाध्यापकले थापा सहित १० जना विद्यार्थीहरुलार्इ कुटपीट गरेको उनीहरुको भनार्इ छ ।थापाले यही मंसिर १८ गते विद्यालयको पठन पाठन नियमित हुनुपनर्े, पुस्तकालयलार्इ व्यवस्थित गरीनुपनर्े, अभिभावकहरुले विद्यालयमा लगाएको ताला खुलाएर समस्या समाधान गनर्ुपनर्े लगायतका २७ बँुदे माग विद्यालय प्रशासनसमक्ष्ा राखेको जानकारी दिए । प्रशासनले आफ्‍ना मागहरुप्रति बेवास्ता गरेपछि बाध्य भएर विरोध स्वरुप विद्यार्थीहरुले कक्ष्ाा वहिष्कार गनर्े जस्ता कार्य गरेको समेत उनले जानकारी दिए ।  सोही विद्यालयमा कक्ष्ाा नौ मा अध्यनरत छात्रा अञ्जली विकलार्इ प्रधानाध्यापकले लात्तलिे हानेको समेत उनीहरुले आरोप लगाएका छन्‍ । विकले प्रधानाध्यापकलार्इ विद्यालयको विवादले आफुहरुको पढार्इमा समस्या उत्पन्न भएकोले छिटै समस्या समाधान गर्न आग्रह गर्दा लात्तलिे हानेको बतार्इन्‍ । विद्यालयका प्रधानाध्यापकद्धारा विद्यार्थीैहरुमाथि भएको दुव्यर्वहार र कुटपीट गरेको घटनाप्रति अनेरास्ववियु सुखर्ेत र अनेरास्ववियु त्रmान्तिकारी सुखर्ेतले आपत्त िजनाएका छन्‍ । पत्रकार सम्मेलनमा अनेरास्ववियु सुखर्ेतका संयोजक तेजवित्रmम सिंहले विद्यालयका समस्याका बारेमा विद्यार्थीहरुले प्रशासनको ध्यानाकर्ष्ाण्ा गराउन पाउनु उनीहरुको अधिकार भएपनि विद्यार्थीहरुको समस्या समाधान गनर्ुको सट्टा विद्यालय प्रशासनले विद्यार्थीहरुमाथीनै दुव्र्यवहार गनर्ु आपत्तजिनक कार्य भएको बताए । उनले उत्तm विद्यालयमा भएको विवादको तत्काल छानविन गरी समस्या समाधान गर्न सम्बन्धित निकायसँग आग्रह समेत गरे ।यस्तै अनेरास्ववियु त्रmान्तिकारी सुखर्ेतका संयोजक अजित बौडेलले विद्यालयमा राजनीतिकरण्ा गर्न खोजिएको आरोप लगाए । उनले भने विद्यालयमा देखिएको समस्या समाधान गनर्ुको सट्टा प्रअद्धारा विद्यार्थीहरुमाथी कुटपीट हुनुले पनि विद्यालयमा राजनीतिकरण्ा गर्न खोजिएको पुष्टि भएको हुन्छ । यता ०६८ पुष्ा २ गते नेपाल शिक्ष्ाक संघले प्रेस विज्ञप्ति प्रकाशित गरी उत्तm विद्यालयमा भएको घटनाप्रति ध्यानाकर्ष्ाण्ा भएको जनाएको छ । संघले विज्ञप्तिमा उत्तm विद्यालयमा भएको घटनाको तथ्य छानविन गरी समस्या समाधान गर्न आग्रह समेत गरेको छ ।

मेहलकुनामा सार्वजनिक सुनुवार्इ सम्पन्न्

ासुखर्ेत । पुष्ा ३ गते
वर्तमान सरकारले जनताका गुनासो सुन्न प्रधानमन्त्रीको कार्यालयमा हेलो सरकारको व्यवस्था तथा सरकारी निकायलार्इ जतीसुकै ध्यानाकर्ष्ाण्ा गराएपनि जनतासँग प्रत्यक्ष्ा सरोकार राख्ने गाविसको कार्यालयले आफूहरुको पीडा प्रति सुनुवार्इ नगरेको एक कार्यत्रmममा मेहलकुनाबासीले गुनासो गरेका छन्‍ ।इन्सेक सुखर्ेतåारा ०६८ पुष्ा ३ गते मेहकुना गाविसमा आयोजित 'स्थानिय सेवा प्रदायक निकायहरुले दिने सेवा प्रभावकारिता र जनताको अपेक्ष्ाा' विष्ायक सार्वजनिक सुनुवार्इ कार्यत्रmममा उनीहरुले यस्तो गुनासो गरेका हुन्‍ । उनीहरुले गाविस कार्यालयले सशस्त्र åन्åका पीडितहरुलार्इ कसरी राहत उपलब्ध गराउन सकिन्छ भन्ने बारेमा सूचना तथा विभिन्न कार्यत्रmम गरी जानकारी गराउनुपनर्े माग गरेका थिए कार्यत्रmममा सेवाग्राही åन्द पीडित छवि रेग्मी र बलबहादुर बादी लगायतले मेहलकुना गाविसका गाविस सचिवले आफ्‍ना पीडाहरु प्रति ध्यान नदिने गरेको आरोप पनि लगाएका थिए । कार्यत्रmममा उपस्थित जेष्ठ सदस्य गगन रानाको सभापतित्वमा सम्पन्न कार्यत्रmममा सुर्य ज्योती उच्च मावि मेहलकुनाका प्राचार्य चुडामण्ाि शर्मा, मेहेलकुना प्रहरी चौकीका इन्चार्ज केशर भारती, एकीक ृत माओवादीका बुदे राना र नेकपा एमालेका तेजप्रसाद पौडेल लगायतले बोलेका थिए । पटक पटक कार्यत्रmममा आउन अनुरोध गर्दा गाविस सचिव गोविन्द राना भने कार्यत्रmममा अनुपस्थित भएको इन्सेक सुखर्ेतका संयोजक एकराज शर्माले जानकारी दिए । कार्यत्रmमको उद्देश्यमाथी प्रकाश तथा सहजिकरण्ा संयोजक शर्माले गरेका थिए । यसैवीच ०६८ पुष्ा २ गते मैनतडा गाविसमा पनि इन्सेक सुखर्ेतåारा सार्वजनिक सुनुवार्इ कार्यत्रmम सम्पन्न भएको थियो ।

छोराछोरी विद्यालय नपठाउनेलाई गाविसको सुविधाबाट वञ्चित

दीपक बुढा/सुर्खेत । 

आफ्ना बालबालीका विद्यालय नपठाउने अभिभावकहरुलाई गाविसबाट प्रदान गरिने कुनै पनि सेवा सुविधाबाट वञ्चित गरिने भएको छ । गाउँ शिक्षा समिति लाटीकोइली र गाउँ विकास समिति लाटीकोइलीले यस्तो निर्णय गरेका छन् । आधारभुत तह९कक्षा १ देखि कक्षा ८०सम्म पढ्ने उमेर समूहका बालबालीकाहरुलाई विद्यालय नपठाउने अभिभावकहरुलाई गाविसबाट प्रदान गरिने नागरिकता बनाउनका लागि सिफारिस, वृद्ध भक्ता जस्ता सेवा सुविधाबाट वञ्चित गर्ने निर्णय गरिएको गाउँ शिक्षा समिति लाटीकोइलीका सदस्य सचिव भक्तबहादुर शाहीले जानकारी दिए । उनले मंगलबार लाटीकोइली गाविसलाई मंगलबार आधारभुत तहसम्म अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक गाविस घोषणा गरिएको छ । लाटीकोइलीमा १४ वटा सामुदायिक विद्यालयहरु रहेका छन् । जसमा आधारभुत तहसम्म हाल २८ सय ३ जना बालबालीका अध्ययनरत छन् । अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक गाविस घोषणा गरिएपछि लाटीकोइली गाविसका कुनैपनि विद्यालयमा आधारभुत तह९कक्षा  १देखि कक्षा ८० सम्म अध्ययन गर्नका लागि कुनै पनि बालबालीकाहरुले शुल्क तिर्नुपर्ने छैन । यहाँका सबै सामुदायीक विद्यालयहरुले आधारभुत तहसम्म निशुल्क अध्ययन गराउने छन् । गाविसलाई अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक घोषणा गर्नका लागि जिल्ला शिक्षा कार्यालय सुर्खेतले १ लाख ७५ हजार रुपैयाँ सहयोग गरेको छ । गाउँ शिक्षा समितिका सदस्य सचिव भक्तबहादुर शाहीका अनुसार लाटीकोइली गाउँ विकास समितिले अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदानका लागि गाउँ शिक्षा समितिलाई प्रत्येक वर्ष गाविसको आन्तरिक स्रोतको १० प्रतिशत बजेट विनियोजन गर्ने भएको छ । यस्तै समाज जागरण केन्द्र स्याक, गाविसमा रहेका विभिन्न संघ संस्थाहरुले पनि सहयोग गर्ने बचन दिएको उनले जानकारी दिए । सदस्य सचिव शाहीले बालबालीकाहरुलाई विद्यालयमा आकर्षित गर्नका लागि सामुदायीक विद्यालहरुका भौतिक र शैक्षिक गुणस्तर सुधार गर्नुका साथै बालबालीकाहरुलाई छात्रवृत्ति प्रदान गर्ने जस्ता कार्यक्रमहरु अघि सारीएको जानकारी दिए । यस्तै आफ्ना बालबालीकाहरुलाई विद्यालयमा नपठाएर घरायसी काममा लगाउने अभिभावकहरुलाई सामाजिकि कार्वाही गर्नका लागि बालबालीका विद्यालय नपठाउने अभिभावकहरुलाई विद्यालय, गाविस र गाविसमा रहेका अन्य संघसस्थाबाट प्रदान गरिने कुनै पनि सेवा सुविधा नदिने नियम बनाइएको जानकारी दिए । अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक घोषणा कार्यक्रममा बोल्दै कार्यक्रमका प्रमुख अथिती निमित्त स्थानिय विकास अधिकारी ओमदत्त रेग्मीले कमजोर आर्थिक अवस्थाका कारण विद्यालय जानबाट वञ्चित बालबालीकाहरुलाई विद्यालय सेवा क्षेत्रभित्र ल्याउनका लागि अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक गाविस घोषणा कार्यक्रमले सहयोग पुर्‍याउने बताए । उनले सरकारले माध्यामिक तहसम्म अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदान गर्ने लक्ष्य अघि सारेको भएपन उक्त लक्ष्यमा पुग्न केही समय लाग्ने भएकाले गाउँ शिक्षा समितिको सक्रियतामा गाविसलाई आधारभुत तहसम्म भएपनि अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक गाविस घोषणाले सरकारको उक्त लक्ष्यमा पुग्नलाई समेत मद्यत पुग्ने बताए । जिल्ला शिक्षा अधिकारी रामप्रसाद उपाध्यायले अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक गाविस घोषणा भएपछि आधारभुत तहसम्म पढ्नका लागि कुनै पनि बालबालीकाहरुले आर्थिक समस्याले नछेक्ने बताए । नेकपा एमाले सुर्खेतका उपाध्यक्ष शीवप्रसाद उपाध्यायले अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक घोषणा गरेर मात्रै नहुने भन्दै यसको कार्यान्वयन गर्नुपर्नेमा जोड दिए । उनले नियमित रुपमा अनुगमन गर्न पन गाउँ शिक्षा समितिलाई सुझाव दिए । घोषणा कार्यक्रम अघि लाटीकोइली गाविसमा रहेका विभिन्न विद्यालयहरुले झाँकीसहित र्‍याली निकालेका थिए । कार्यक्रम गाउँ शिक्षा समिति लाटीकोइलीका अध्यक्ष एवं गाविस सचिव नवराज थापाको सभापतित्वमा सम्पन्न भएको हो । यस अघि जिल्लाका चार वटा गाविसलाई आधारभुत तहसम्म अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक गाविस घोषणा गरिसकिएको छ । 

अबदेखि शुक्रवारपनि ४ बजेसम्म पढाई

सुर्खेतका सामुदायिक विद्यालयहरुमा अबदेखि अन्य बारजस्तै शुक्रबारपनि अपरान्ह ४ बजेसम्म पढाउनुपर्ने भएको छ । यसअघि विद्यालयहरुमा शुक्रवार दिउ“सो १ बजेसम्म पढाइने गरिन्थ्यो । जिल्लाका तीन वटै निर्वाचन क्षेत्रका प्रधानाध्यापकहरुले अबदेखि शुक्रबारपनि अपरान्ह ४ बजेसम्म पढाउनुपर्ने र वर्षमा कम्तीमा २ सय २० दिन अनिवार्यरुपमा विद्यालय खोल्ने सामूहिक प्रतिवद्धता जनाएका छन् । जिल्लाको शैक्षिक गुणस्तरमा सुधार ल्याउनका लागि यस्तो व्यवस्था गरिएको जिल्ला शिक्षा कार्यालयले जनाएको छ । कार्यालयका अनुसार अबदेखि जिल्लाका सामुदायिक विद्यालयले वर्षमा २ सय २० दिन अनिवार्य रुपमा पढाउनु पर्नेछ भने शुक्रबार पनि चार बजेपछि मात्र विदा हुनेछ ।
जिल्ला शिक्षा कार्यालयको पहलमा तीन वटै निर्वाचन क्षेत्रमा सम्पन्न प्रधानाध्यापकहरुको भेलाले जिल्लामा शिक्षाको गुणस्तर बृद्धिका लागि विभिन्न २६ ब“ुदे प्रस्तावहरु समेत पारित गरेको जिल्ला शिक्षा अधिकारी रामप्रसाद उपाध्यायले जानकारी दिएका छन् । अबदेखि विद्यालयमा शुक्रबारपनि चार बजेसम्म पढाई हुने भन्दै उपाध्यायले भने, ‘हामीले नया“ व्यवस्था गरेका छौं, यसले विद्यार्थीको ज्ञानलाई थप विस्तार गर्ने छ ।’ उनका अनुसार यो नियम लागू नगर्ने विद्यालयलाई कारवाही समेत गरिने छ । यस्तै स्थानीयरुपमा गरिने विदा र सार्वजनिक विदालाई पनि कटौती गरेर विद्यालयहरु संचालन गर्न प्रअहरु सहमत भएको उनको भनाइ छ । विभिन्न वहानामा विद्यालयहरु वर्षमा केही दिन मात्र खुल्ने गरेको भन्दै उनले भने, ‘अब हरेक विद्यालयले वर्षमा कम्तीमा पनि २ सय २० दिन पढाउनु पर्नेछ ।’
    यस्तै विद्यालयले नक्कली विद्यार्थी देखाएर रकम लिने परिपाटीको अन्त्य गर्नका लागि अब विद्यार्थीको फोटोसहितको विवरण शिक्षा कार्यालयमा पेश गर्नुपर्ने भएको छ । जिल्लाका प्रधानाध्यापक तथा शिक्षकका संघसंगठनहरुले समेत यसमा प्रतिवद्धता जनाएकाले यो पूर्णरुपमा लागू हुने शिक्षा कार्यालयको विश्वास छ । त्यसैगरी यस वर्षदेखि कक्षा १ देखि ९ सम्मको परीक्षा एसएलसी सम्पन्न भएपछि मात्र संचालन गरिने छ । एसएलसीभन्दा पहिले परीक्षा संचालन गर्दा विद्यार्थीहरु दुई महिनासम्म खाली बस्ने भएकाले यस्तो निर्णय गरिएको प्रअहरुले बताए । भेलाले अबदेखि अनिवार्य रुपमा शिक्षकहरुले पाठ योजना बनाएर मात्र कक्षामा जाने, विद्यार्थी र शिक्षकहरुले आचारसंहिताको पालना गर्ने तथा विद्यालयले दिने सेवा सुविधाको बारेमा जानकारी दिन सबै विद्यालयहरुमा नागरिक वडापत्र राख्ने निर्णयसमेत गरेको छ । विद्यालयमा हुने आर्थिक अनियमिततालाई रोक्न सामाजिक लेखापरीक्षण गर्ने, उच्च माविहरुमा तत्काल २ जना पूर्णकालीन शिक्षकहरु नियुक्त गर्नेलगायतका निर्णयहरु गरिएको जिल्ला शिक्षा कार्यालयले जनाएको छ ।
    पहिलो चरण सामुदायिक विद्यालयहरुका लागि मात्र यस्तो व्यवस्था गरिएको भन्दै जिल्ला शिक्षा अधिकारी उपाध्यायले भने, ‘केही दिनमा नै हामीले निजी विद्यालयहरुसंग छलफल गर्ने तयारी गरेका छौं, निजी विद्यालयहरुमा समेत यो व्यवस्था लागू हुनेछ ।’ सबैको सामूहिक प्रयासले मात्र जिल्लाको शैक्षिक विकास हुने भन्दै उनले निर्णय कार्यान्वयन गर्नका लागि अनुगमनलाई कडाई गरिने बताए । शिक्षा कार्यालयका अनुसार निर्वाचन क्षेत्र नं १ को प्रअहरुको भेला उच्च मावि मेहेलकुनामा, क्षेत्र नं २ को उच्च मावि नेवारेमा र क्षेत्र नं ३ को उच्च मावि बावियाचौरमा सम्पन्न भएको थियो ।

दुई बालबालीकालाई विद्यालय भर्ना

लाटीकोइली गाउँ विकास समितिलाई अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक गाविस घोषणा कार्यक्रममा कमजोर आर्थिक अवस्थाका कारण पढ्नबाट वञ्चित दुई बालबालीकालाई विद्यालय भर्ना गरिएको छ । लाटीकोइली गाविस ३ मनिकापुरका लक्ष्मण विसी र शोभा विसीलाई मंगलबार पुष्पबाटिका प्राथमिक विद्यालय मनिकापुरमा भर्ना गरिएको हो ।  

घरको आर्थिक अवस्था कमजोर भएका कारण विद्यालय जानबाट वञ्चित ९ वर्षिय लक्ष्मणलाई कक्षा दुईमा र उनकी ५ वर्षिया वहिनी शोभालाई कक्षा एक मा भर्ना गरिएको हो । उनीहरुलाई किताव र विद्यालय पोशाक समेत प्रदान गरिएको छ । विद्यालयमा भर्ना भएपछि खुसी हुँदै लक्ष्मणले भने, ‘अब म धेरै पढेर डाक्टर बन्छु ।’ उनले पहिले आफ्ना साथीहरु स्कुल जादा आफूलाई पनि विद्यालय जान मन लागे पनि विद्यालयमा भर्ना हुन, कापी किताब तथा स्कुल ड्रेस किन्नलाई  समेत पैसा नपुगेपछि पढ्ने रहर मनमै सिमित भएको बताए ।  उनले अब नियमित विद्यालय आएर मेहेनत गरेर पढ्ने बताए । लम्मणकी बहीनि शोभाले पनि आफूले धेरै पढेर ठुलो मान्छे बन्ने बताईन । लक्ष्मण र शोभाकी आमा विना विसीले घरमा दुई छाक टार्नकै लागि समस्या हुन थालेपछि छोराछोरीलाई विद्यालयमा भर्ना गर्न नसकिएको बताईन् । उनले आर्थिक अभावका कारण परिवारनै कहिले भारतमा बस्ने र कहिले सुर्खेतमा बस्ने गरेको जनाईन् । उनले अनिवार्य तथा निशुल्क शिक्षा प्रदायक गाविस घोषणा गरिएपछि आफ्ना छोराछोरीले पनि पढ्न पाएको भन्दै खुसी व्यक्त गरिन् । उनले अब आफूले एक छाक खाएर भएपनि छोराछोरीहरुलाई पढाउने बताईन् । 

 नेपाल कम्यूनिष्ट पार्टी (एमाले) 

जिल्ला कमिटी, सुखर्ेत

मिति : २०६८/८/२९

विष्ाय : प्रेस विज्ञप्ति ।

नेकपा एमाले सुखर्ेतको प्रथम जिल्ला प्रतिनीधि परिष्ादको बैठक आज मिति २०६८ मंसिर २९ गते सम्पन्न भएको छ । एक भव्य समारोहबिच मंसिर २८ गते पार्टी पोलिट व्यूरो सदस्य प्रदिप ज्ञावलीले उद्दघाटन गनर्ुभएको कार्यत्रmम पश्चात दोस्रो चरण्ाको कार्यत्रmम बन्द सत्र आज बिहान ७ बजेदेखि शिक्ष्ाा क्याम्पस सुखर्ेतको सभाहलमा शुरु भएको थियो । पार्टी बैकल्पिक केन्द्रीय  सदस्य एवंम सभासद दलबहादुर सुनार को प्रमुख आतिथ्यतामा भएको उत्तm कार्यत्रmममा सभासद यामलाल कँडेल, भेरी अञ्चल कमिटी सचिव रत्नप्रसाद शर्मा, राष्टि्रय प्रतिनीधि परिष्ाद सदस्य बालक ृष्ण्ा वि.सी.ले बन्द सत्रको कार्यत्रmममा सम्बोधन गर्दै पार्टी केन्द्रले पार्टी एकतालार्इ बलियो बनाउने उदघोष्ा सहित सुरु गरेको तीन महिने संगठन सुद ृढिकरण्ा तथा जनपरिचालन अभियान सफल पार्न सम्पूर्ण्ा पार्टी पंत्तmि एकताबद्ध भर्इ जुटन आब्हान गनर्ुभएको थियो । बन्द सत्रको कार्यत्रmम संचालन सचिव गगन सिंह सुनारले, स्वागत उपाध्यक्ष्ा शिवप्रसाद उपाध्यायले र सभापतित्व अध्यक्ष्ा नवराज रावतले गनर्ुभएको थियो । बन्द सत्रले पारीत गरेका महत्वपूर्ण्ा निर्ण्ाय तथा प्रस्ताबहरु निम्नानुसार छन्‍ ।

ü जिल्ला कमिटी अध्यक्ष्ा नवराज रावतåारा प्रस्तुत आगामी कार्ययोजना सहितको राजनीतिक तथा साँगठनिक प्रतिबेदन सुभmाव सहित पारित गरिएको छ ।

ü पार्टी जिल्ला कमिटीको बाष्ािक लेखापरिक्ष्ाण्ा प्रतिवेदन सहितको आर्थिक प्रतिवेदन आर्थिक विभाग प्रमुख ऋष्ाि गिरीåारा प्रस्तुत भर्इ पारित गरिएको छ ।

ü प्रस्तुत गरिएका प्रतिबेदन उपर ८ समूहमा विभाजन गरी सुभmाब संकलन गरिएको थियो ।समूहरुका तफबाट गंग बहादुर वली, गण्ोश बहादुर वली, सशि भट्टरार्इ, लालबहादुर शाही, नेत्रलाल महतरा, डि.पी उपाध्याय, यज्ञ ढकाल र खगेन्द्र चलाउने ले प्रतिबेदनहरु उपर सुभmाब प्रस्तुत गनर्ुभएको थियो ।ख पार्टी केन्द्रीय कमिटीले तत्काल सञ्चालन गर्न गर्इ रहेको ३ महिने संगठन सुद ृढिकरण्ा तथा जनपरिचालन अभियान अन्तरगतका कार्यत्रmमहरु आगामी कार्ययोजनासंग जोडेर तत्काल गाउँ स्तर सम्म प्रशिक्ष्ाण्ा तथा जनजागरण्ा अभियानको रुपमा संचालन गनर्े ।संगठन विभाग प्रमुख अम ृत वि.सी. åारा प्रस्तुत निम्नानुसारका प्रस्ताबहरु सर्व सहमतिले पारित गरिएको छ ।

Ø प्रथम जिल्ला प्रतिनीधि परिष्ाद बैठक सफल पार्न विभिन्न क्ष्ोत्रबाट योग्दान गनर्ुहुने सम्पूर्ण्ा दाजुभार्इ तथा दिदीबहिनीहरुमा लगायत प्रमुख अतिथि तथा अतिथिहरुमा धन्याबद व्यत्तm गर्दछौं ।

Ø जारी शान्ति प्रत्रिmयालार्इ तार्किक निस्कर्ष्ामा पुर्‍यार्इ नयाँ संविधान लेखन प्रत्रिmया पुरा गर्न प्रमुख राजनीतिक दलहरुवीच भएका पछिल्ला सहमति कार्यान्वयनमा इमान्दारीता देखाउँदै राष्टि्रय सहमतिको सरकार गठन तफ मुख्य राजनीतिक नेत ृत्वको ध्यानआर्कष्ाण्ा गर्दछौं । 

Ø पार्टी केन्द्रीय  नेताहरुले घोष्ाण्ाा गनर्ुभएको आन्तरिक पार्टी एकताको घोष्ाण्ाालार्इ व्यवहारमा कार्यान्वयन गर्न नेत ृत्व समक्ष्ा आब्हान गर्दछौं ।

Ø भेरी(बबर्इ ड्रार्इभर्सनबाट प्रभावित हुने क्ष्ोत्रका बासिन्दाहरुलार्इ उचित क्ष्ातिपूर्ति दिन र त्यस क्ष्ोत्रमा सिचार्इ सुविधा उपलब्ध गराउँन नेपाल सरकार समक्ष्ा जोडदार माग गर्दछौं ।

Ø सुखर्ेती किसानहरुले खेतीको समयमा रासायनिक मल नपाउँदा किसानहरुले क ृष्ाि उत्पादनमा घाटा व्यहोनर्ु परिरहेको छ । तसर्थ संबन्धित निकाय समक्ष्ा समयमानै आवश्यकता अनुसार रासायनिक मल उपलब्ध गराउन आब्हान गर्दछौं ।

Ø सुखर्ेतको पश्चिम लगाम उच्च माविका प्र.अ. र वि.व्य.स. अध्यक्ष्ाको मिलोमतोमा उत्तm विद्यालयका अनेरास्ववियु प्रा.क. अध्यक्ष्ा खड्‍ग बहादुर थापा, सदस्यहरु अञ्जना वि.क., कलम बहादुर थापा, दिपक थापा माथी गरिएको कुटपिटको घटनाप्रति भत्र्सना गर्दै दोष्ािमाथी कार्वाहि गर्न सम्बन्धीत निकाय समक्ष्ा आब्हान गर्दछौं ।

हार्दिक अभिवादन सहित,...............................................

टेकेन्द्र बस्नेत

(प्रचार विभाग प्रमुख)

निजी बैंकहरु सुखर्ेतमा भित्रिँदै, बैंकको संख्या बढ्‍यो

दीपक बुढा

मध्यपश्चिमको केन्द्र सुखर्ेत जिल्लामा दुर्इ बर्ष्ाको अवधिमा दर्जनबढी निजी बैंकहरु सञ्चालनमा आएका छन्‍ । सरकारी र निजी ब्याङ्‍क गरी सुखर्ेतमा ब्याङ्‍कको संख्या बढ्‍दो त्रmममा रहेको छ । ब्याङ्‍कको संख्या मात्र होइन्‍ बैंकिङ कारोबार पनि उल्लेख्य मात्रामा बढेको पाइन्छ ।निजी ब्याङ्‍कहरुले व्यापार कर्जा, घर कर्जा, गाडी कर्जामा लगानी गरिरहेका छन्‍ । जिल्लामा  "क" र "ख" वर्गका गरी २० भन्दाबढी ब्याङ्‍कहरु पुगेका छन्‍ । भने निजी बैंकहरु खुल्ने लहर चलिरहेको छ  । ग्लोबल बैंकले हालै आफ्‍नो शाखा खोलेको केहि दिन पछि सिटिजन बैंकले समेत सुखर्ेतमा शाखा खोल्ने तयारी गरिरहेको छ । सुखर्ेत क्ष्ोत्रीय सदरमुकाम र अन्य पहाडी जिल्लाको व्यापारीक केन्द्रविन्दू भएकाले र भविष्यको राम्रो बजार देखेर निजी ब्याङ्‍कहरुको शाखा खोल्नेत्रmम बढेको छ । केही समयमै अरु थप ब्याङ्‍कहरुको शाखा जिल्लामा सञ्चालन हुँदैछन्‍ । ब्याङ्‍कको संख्या बढेको भएपनि बैंकिङ कारोबार गनर्े चेतनाको विकास कम भएको बताउँछन एनआर्इसी ब्याङ्‍कका शाखा प्रवन्धक युवराज दाहाल । "स्थानीयबासीन्दाले ब्याङ्‍कमा रुपियाँ जम्मा गर्न भmण्भmट मान्छन्‍ धेरै रुपैयाँ भएपनि घरमै राख्छन ।"–उनको भनार्इ छ ।राष्टि्रय बाण्ािज्य ब्याङ्‍क, नेपाल इन्भेष्टमेन्ट ब्याङ्‍क, एभरेष्ट ब्याङ्‍क, एनआर्इसी ब्याङ्‍क, नेपाल ब्याङ्‍क लिमिटेड, क ृष्ाि विकास ब्याङ्‍क, ब्याङ्‍क अफ काठमाण्डू, नेपाल एसविआर्इ ब्याङ्‍क, कुमारी ब्याङ्‍कले जिल्लामा शाखा कार्यालय स्थापना गरेका छन्‍ । यसैगरी ग्रामिण्ा विकास ब्याङ्‍क उपशाखा, सहकारी विकास ब्याङ्‍क उपशाखा पनि जिल्लामा सञ्चालन भइरहेका छन्‍ । क्ष्ोत्रीय स्तरको बागेश्वरी ब्याङ्‍क र निर्धन विकास ब्याङ्‍क छन्‍ । सुखर्ेतमै केन्द्रीय कार्यालय रहेका दुर्इवटा ब्याङ्‍कहरु छन्‍ । काँत्रmेविहार ब्याङ्‍क र रारा विकास ब्याङ्‍क सुखर्ेतबाटै सञ्चालनमा रहेका छन्‍ । जिल्लामा २०६४ सालमा पहिलो पटक स्थापना भएको निजी स्तरको रारा विकास ब्याङ्‍कले गत आर्थिक बर्ष्ामा कुल निक्ष्ोप २७ करोड ८७ लाख २२ हजार संकलन गरेको थियो भने मुनाफा ५१ लाख ६३ हजार भएको जनाइएको छ । ब्याङ्‍कका प्रमुख कार्यकारी अधिक ृत शुरेसबहादुर बमका अनुसार ब्याङ्‍कले घर जग्गा, क ृष्ाि, यातायात, होटल, व्यापार, शैक्ष्ािक क्ष्ोत्रमा गरी कुल १८ करोड १८ लाख ८२ हजार रुपैयाँ लगानी गरेको थियो । ब्याङ्‍कले सुखर्ेतका छिन्चु, जहरे, विद्यापुर र वीरेन्द्रनगरबाट सेवा पुर्‍यार्इ रहेको छ । ब्याङ्‍कको कुल सञ्चीत मूनाफा ७३ लाख रहेको ब्याङ्‍कका कार्यकारी अधिक ृत बलमे जानकारी दिए । यसैगरी स्थानीय स्तरबाट आदावासी जनजातिहरुको लगानीमा २०६५ सालमा स्थापना गरिएको काँत्रmेविहार विकास ब्याङ्‍कले स्थापनापछि ६० करोड निक्ष्ोप संकलन गरेकोमा १ लाख ९१ हजार रुपैयाँ खुद नाफा गरेको जनाइएको छ । काँत्रmेविहार ब्याङ्‍कका प्रमुख जगत थापा नागरिकमा चेतनाको विकास, ब्याङ्‍क स्थापना गनर्े खुल्ल्ाा नीति, आर्थिक कारोबारमा समेत व ृद्धि भएकाले ब्याङ्‍कको संख्याबढेको बताउँछन्‍ । २ वटा सरकारी ब्याङ्‍क रहेका छन्‍ भने अन्य ११ वटा निजी ब्याङ्‍क मध्य दुर्इ वटा ब्याङ्‍क स्थानीय हुन्‍ । अन्य ब्याङ्‍कले सुखर्ेतमा आफ्‍नो शाखा स्थापना गरेका छन्‍ । क ृष्ाि विकास ब्याङ्‍क र राष्टि्रय बाण्ािज्य बैंङ सरकारी हुन्‍ । राष्टि्रय बाण्ािज्य ब्याङ्‍क शाखा सुखर्ेतले गतआर्थिक बर्ष्ामा १९ करोड लगानी, ८२ करोड निक्ष्ोप संकलन गरी २ करोड १७ लाख ८६ हजार रुपैयाँ खुद नाफा गरेको ब्याङ्‍कका प्रमुख राधेश्याम योगीले जानकारी दिए । जिल्लामा ढार्इ सय बढी सहरकारी संस्था स्थापना भएका छन्‍ भने सुखर्ेत व्यापारीक केन्द्रवीन्दु विकास उन्मूख भएकाले ब्याङ्‍कहरुले शाखा विस्तार गनर्ेत्रmममा सुखर्ेतलार्इपनि छनोट गनर्े गरेका छन्‍ । १५ वटा ब्याङ्‍क स्थापना पछि सुखर्ेतका एकसयबढी युवा युवतिहरुले रोजगारी समेत पाएका छन्‍ ।

सहकारी संख्या धेरै, अनुगमन गनर्े कर्मचारीको अभाव

दीपक बुढा/सुखर्ेत

जिल्लामा संचालित सहकारी संथाहरुले आयआर्जनमूलक कामहरु गर्न सकिरहेका छैनन्‍ । सहकारीलार्इ अनुगमन गर्न जनशतिm तथा सा्रेत साधनको कमीले गर्दा प्रयाप्त सेवा सुविधा पुर्‍याउन नसकिएको हो ।सहकारी संस्थाहरुको संख्या अनुसार अनुगमन गनर्े कर्मचारीको कमि भएको डिभिजन सहकारी प्रमुख आनन्द सारुले जानकारी दिए ।१४ जना कर्मचारी दरवन्दी रहेको डिभिजन सहकारी कार्यालय सुखर्ेतमा एक जना नायव सुव्वाको पद रित्तm रहेको छ । फिल्डमा नियमित ७, ८ जना कर्मचारी खटिने गरेको जनाइएको छ तीन ओटा सहकारी संथा हेर्न जिम्मा पाएको डिभिजन सहकारी संथामा सहकारी संथा अनुसार अनुगमन गर्न कर्मचारीको अभावमा प्रयाप्त सेवा सुविधा दिन नसकिएकको हो । संख्यात्मक रुपमा व ृद्धि भए पनि गुण्ाात्मक रुपमा विकाश भएको छैन । २०६६ साल असार मसान्त सम्म सुर्खेत दैलेख जाजरकोटमा ५ सय ७४ वटा सहकारी संथाले दर्ता गरेका छन्‍ । सुर्खेतमा वचत तथा ऋण्ा सहकारी संथा १ सय ६ ओटा ,त्यस्तै क ृष्ाि तफ ५६ ओटा, दुग्ध उत्पादन २२ ओटा, र साना किसान र अन्य ३० ओटा गरि ३ सय २७ ओटा सहकारी संथाहरु संञ्चालित छन्‍ । जील्लामा संचालित सहकारी संथाहरुले एफ एम रेडियो,केवुल ,क ृष्ाि क्ष्ोत्रमा र दुध उत्पादन गर्न तफ काम संचालनगरेको छ । अधिकासं सहकारी संथाहरुले प्रयाप्त मात्रामा आफ्‍ना सदस्यहरुको श्र ृण्ा आयआर्जन मूलक काममा प्रयोग गर्न नसकेको डिभिजन सहकारी कार्यलयका प्रमुख आनन्द सारुले बताय । उनी भन्छन्‍ देशको वितिय नितीसँग सहकारी संथाको लगाानी मिल्नुपर्नमा मिल्न नसकेको बताए । त्यस्तै दैलेख जिल्लामा बचत तथा श्र ृण्ा सहकारी संथा ६७ ओटा, बहुउदेश्यीय ४० ओटा , क ृष्ाि १६ ओटा ,दुग्ध उत्पादन १ ओटा ,साना किसान र अन्य १४ गरि १ सय ३८ ओटा सहकारी संथाले दर्ता गरेका छन्‍ ।जाजरकोटमा ७५ ओटा सहकारी संथाले दर्ता गरेका छन्‍ । जसमा बचत तथा श्र ृण्ा सहकारी संथा२१ ओटा बहुउदेश्यीय सहकारी संथा ४५ क ृष्ाि ८, साना किसान र अन्य गरी १ रहेका छन्‍ भने दुग्ध उत्पादन सहकारी संथा एउटा पनि दर्ता भएका छैनन्‍ । जिल्लामा सहकारी संथाहरुले वैदिक कारोवारमा अगाडि बढेको छ । त्यसैगरि बचत गर्न बानीमा व ृद्धि भएको छ । सारुका अनुसार श्र ृण्ा लगानी गर्दा व्यावसायिक योजना गर्नु, सदस्यहरुको व्यावसायिक क्ष्ामतामा  व ृद्धि गर्न लागत क्ष्ामता पहिचान गरेर उत्पादनमूलक क्ष्ोत्रमा विकाश गर्न गरेमा सहककारी संथाको गुण्ाात्मक विकाश गर्न सकिने बताए ।  

राजनैतिक खिचातानीले वि.व्य.स. नेत ृत्व विहिन

त्यै मौकामा विद्यालयमा मनपरी

दीपक बुढा/सुखर्ेतसुखर्ेत

को एक बिद्यालयमा शिक्ष्ाक र अविभावकहरु मा नै गतीरोध उत्पन्न भएपछि विद्यालयमा पढ्‍ने विद्यार्थि मर्कामा परेका छन्‍ । शैक्ष्ािक संस्था जस्तो पवित्र ठाउँमा विभिन्न खालको विक ृती भएपछि त्यो ठाउँमा कस्तो शिक्ष्ाा अपेक्ष्ाा गनर्े विद्यार्थीहरुले ?पश्चिम सुखर्ेतको एक उच्च माविमा यसरी विभिन्न खालको विवाद भएपछि अहिले करीव ८ सय विद्यार्थिहरुको भविष्य नै के हुने हो भन्ने चिन्ता बढेको छ । उत्तm माविमा  राजनीतिक खिचातानीले गर्दा नै एक बर्ष्ादेखि विद्यालय व्यवस्थापन समिति नेत ृत्व विहीन बन्न पुगेको छ । वि.व्य.स. गठन नहुँदा विद्यालयको वातावरण्ासमेत धुमिल भएको अभिभावकहरु आरोप लगाउँछन्‍ । यसरी शैक्ष्ािक सस्था जस्तो पवित्र स्थलमा धेरै खालको विवाद हुदा अन्तत उत्तm स्कुलमा अध्ययनरत करीव ८ सय विद्यार्थि को भबिष्य बारेमा सोचिदीने कोहि छैन्‍न ।  सालकोट गाविसको सूर्यप्रकाश उच्च मावि पलैंटेमा विगत एक बर्ष्ादेखि वि.व्य.स. को नेत ृत्व चयन हुन सकेको छैन । तत्कालीन अध्यक्ष्ा यामबहादुर वि.सी.को कार्यकाल गतबर्ष्ाको मंसिर महिनामा समाप्त भएपछि हालसम्म अर्काे समिति गठन हुन नसकेको हो । समिति गठनका लागि निकै प्रयास भएपनि राजनीतिक खिचातानीले गर्दा गठन हुन नसकेको अभिभावकहरु बताउँछन्‍ । विसीको कार्यकाल सकिएपछि अर्को समिति गठन गनर्े तयारी भइरहेका बेला मतदाता नामावलीको बिवाद निकालिएपछि स्थगित भएको थियो । विद्यालय समितिविहीन भएपछि कांग्रेसले वि.सी.कै अध्यक्ष्ातामा एकपक्ष्ाीय समिति गठन गरेको थियो तर एमाले र एमाओवादी पक्ष्ाले भने सो समितिका विरुद्ध जिल्ला शिक्ष्ाा कार्यालयमा उजुरी दिएपछि कार्यालयले खारेज गरेको थियो । त्यसपछि विद्यालय समितिविहीन बनेको गाविस सचिव तिलकराम अधिकारी बताउनुहुन्छ । मतदाता नामावलीकै मुद्दा बनाएर हालसम्म समिति गठन हुन नसकेको उहाँको भनाइ छ । विगत एक बर्ष्ादेखि विद्यालय समिति नेत ृत्व विहीन बनेपछि विद्यालयमा व्येथिति निम्तिएको अभिभावकहरु बताउँछन्‍ । अभिभावक डिल्लीराम न्युरेले राजनीतिक दलहरुमा को अध्यक्ष्ा हुने खिचातानीले विद्यालयको वातावरण्ा बिगि्रएको बताउनुहुन्छ । उहाँले यसै कारण्ाले विद्यार्थी र अभिभावकहरु निरास समेत भएको उल्लेख गनर्ुभयो । यता विद्यालयका प्रधानाध्यापक प्रेमराज पाठकले भने राजनीतिक सहमति नजुट्‍दा समिति गठन हुन नसकेको स्वीकानर्ुहुन्छ । समिति गठन गनर्े पटक पटक प्रयासहरु थालिएपनि सफल हुन नसकेको जानकारी दिदैं उहाँले आगामी पुस २ गते चुनाव गनर्े तयारी भएको बताउनुभयो । अहिले विद्यालयमा १२ सय विद्यार्थी अध्ययनरत छन्‍ । त्यस्तै चुनावका लागि भmण्डै ८ सय अभिभावकहरुको मतदाता नामावली गरिएको छ । विद्यालयमा मनपरी कोचिङ अविभावकहरु विरोधमा विद्यालयका शिक्ष्ाकहरुले आफ्‍ना बालबालिकाहरुलार्इ कोचिङ पढ्‍न बाध्य पारेको बताउँदै अभिभावकहरु कोचिङका विरुद्ध उत्रिएका छन्‍ । एउटा विद्यार्थीबाट चार वटा विष्ायको एक हजार शुल्क लिएर कोचिङ पढ्‍न बाध्य पारेको आरोप उनीहरुले लगाए । अभिभावक धनबहादुर विकले शिक्ष्ाकहरुले बालबालिकाहरुलार्इ मनोबैज्ञानिक दवाव दिएर कोचिङ पढाउन बाध्य पारेको बताउनुहुन्छ । १० जना गरीव र असहायक बालबालिकाको कोचिङ शुल्क सुरक्ष्ाित समाज नामक संस्थाले व्यहोनर्े गरेपनि त्यसमै शिक्ष्ाकहरुले विद्यालयकै साधन र स्रोत गरेर आफूहरुले कोचिङको नाममा व्यापार गरेको आरोप अन्य अभिभावकहरुको छ । विद्यालयका अनुसार कक्ष्ाा ८ मा ९८ जना, कक्ष्ाा ९ मा १६९ जना र कक्ष्ाा १० मा १२७ जना विद्यार्थीहरुबाट प्रतिविष्ायक २५० का दरले शिक्ष्ाकहरुले मनोमानी रकम उठाएको उनीहरुले बताए । विद्यालय व्यवस्थापन समिति गठन हुन नसक्दा शिक्ष्ाकहरुले कोचिङको नाममा शैक्ष्ािक व्यापार गरेको गाविस सचिव तिलकराम अधिकारी बताउनुहुन्छ । यता शिक्ष्ाक दानबहादुर चन्दले आफूहरुले विद्यार्थीहरुलार्इ कोचिङ पढ्‍न बाध्य नपारेको दावी गनर्ुहुन्छ । विगतमा २ सय रुपैया शुल्क लिइएकोमा यसपटक बढाएर साढे २ सय बनाइएको तर कोचिङ पढ्‍न कसैलार्इ बाध्य नपारेको उहाँको जिकिर छ । महँगो शुल्कका लागि अभिभावकहरुले कहिल्यै गुनासो नगरेको उहाँले बताउनुभयो । त्यस्तै प्रधानाध्यापक पाठकले पनि अभिभावकहरुको गुनासोको आधारमा कोचिङ पढाउने कि नपढाउने भन्ने निर्ण्ाय गरिने जनाउनुभयो । विद्यार्थिवाटै लिन्छन कापी जाँचेको शुल्क शिक्ष्ाकसोही विद्यालयले विद्यार्थीहरुको कापी जाँचेको शुल्क विद्यार्थीबाटै असुल्ने गरेको छ । बाष्ािक परीक्ष्ााको कापी जाँचेको प्रति विद्यार्थी ५ रुपैयाँका दरले शुल्क लिइएको विद्यालयले जनाएको छ । कक्ष्ाा ६ देखि मााथिका कक्ष्ााका विद्यार्थीबाट शुल्क लिने गरिएको हो । विद्यालयका प्रधानाध्यापक प्रेमराज पाठकले स्थानीय दलहरुको सहमतिकै आधारमा शिक्ष्ाकहरुको दु:ख भन्दै शुल्क उठाइएको स्वीकानर्ुहुन्छ । तर यता जिल्ला शिक्ष्ाा कार्यालय सुखर्ेतले भने विद्यार्थीहरुबाट कापी जाँच्न भन्दै शुल्क लिन नपाइने जनाएको छ । कार्यालयका शाखा अधिक ृत दिपा हमालले कक्ष्ाा ८ सम्म कुनैपनि शुल्क लिनै नपाइने बताउनुभयो । कक्ष्ाा ९ देखि माथि प्रश्न निर्माण्ाका लागि भनी लिन मिल्ने भएपनि कापी जाँच्न भन्दै शुल्क लिन नपाइने उहाँको भनाइ छ । 

फोटो क्याप्सन: एक बर्ष्ादेखि विद्यालय व्यवस्थापन समितिविहीन बनेको पश्चिम सुखर्ेतको सूर्यप्रकाश उच्च मावि पलैंटे  विद्यालयफोटो : दीपक बुढा/सुखर्ेत

वडैपिच्छे खानेपानी आयोजना

वडैपिच्छे खानेपानी आयोजना

सुर्खेत
    पश्चिम सुर्खेतको सालकोट गाविसका प्रत्येक वडावडामा खानेपानी आयोजनाहरु संचालन गरिएका छन् । खानेपानीको संकट टार्ने उद्देश्यले संचालनमा ल्याइएका ती आयोजनाहरु धेरैजसो सम्पन्न भइसकेका छन् । आयोजना सम्पन्न भएपछि अहिले त्यस क्षेत्रमा खानेपानीको अभाव नभएको स्थानीयहरु बताउँछन् ।  गाउँ विकास समिति, नेपाल स्वास्थ्यका लागि पानी (नेवा) र जनश्रमदानबाट ती योजनाहरु संचालन भइरहेका छन् । उक्त गाविसमा ८ वटा खानेपानी आयोजना संचालन भएका छन् । जसमा ७ वटाको निर्माण सम्पन्न भइसकेको छभने एउटा निर्माणाधीन अवस्था छ । त्यस्तै तीन वटा आयोजना फेरि संचालन हुने तर्खरमा रहेको छ । ती आयोजनाबाट १ सय ७० वटा धारा बनेका छन्भने ६ सय ५२ वटा चर्पीको स्तर सुधार गरिएको छ । त्यस्तै हजारौं बासिन्दा लाभान्वित भएका छन् ।

    ती सवै वडाहरुको खानेपानी आयोजनाको लागि ३ करोड बढी हुन आउ“छ । उक्त गाविसको वडा नं. १ मा मानसैनी खानेपानी आयोजना निर्माण भइसकेको छ । २२ लाख बढीको लागतमा बनेको सो आयोजनामा ११ वटा धारा जडान छन्भने ५९ वटा सुधारिएको चर्पी बनेको छ । सोही वडामै ३० लाख बढीको लागतमा ठाडागडा खानेपानी आयोजना पनि संचालन गरिएको छ । यसमा १५ वटा धारा जडान छन्भने ८४ वटा चर्पीलाई सुधार गरिएको छ । 

    यस्तै वडा नंं ३ मा कोइरालाचुला र चुकेताल खानेपानी आयोजना बनेको छ । जसअनुसार कोइरालाचुलाको लागत २९ लाख बढी छभने त्यहा“ १४ वटा धारा र ४६ वटा सुधारिएको चर्पी बनाइको छ । चुकेतालको लागत २१ लाखको छभने ८ वटा धारा र ६१ चर्पीको सुधार गरिएको छ । वडा नं. ४ मा जंगला खानेपानी आयोजनबाट २१ वटा धारा जोडिएको छ । २९ लाख बढीको लागतमा बनेको सो आयोजनाबाट ८२ वटा धाराहरुको स्तर सुधार गरिएको छ । 

    यसैगरी वडा नं. ८ मा लामीदमार खानेपानी आयोजना सम्पन्न भइसकेको छ । ४७ लाखको लागतमा बनेको उक्त आयोजनाबाट २५ वटा धारा जडान भएको छभने १ सय २ वटा चर्पीको सुधार गरिएको छ । वडा नं. ९ मा तोकमा खानेपानी आयोजनाको लागत ४८ लाख बढी छ । यसबाट २८ वटा धारा बनाइएको छभने ८२ वटा चर्पीको सुधार गरिएको छ । यस्तै वडा नं. ४ र ५ मा च्युरीखेत खानेपानी आयोजना निर्माणाधीन अवस्था छ । ४३ लाख बढीको सो आयोजनाबाट ४२ वटा धारा जोड्ने र ६५ वटा चर्पी सुधार गरिने छ । 

    च्युरीखेत बाहेक अन्य आयोजनाहरुका सम्पन्न भएर हस्तान्तरण भएको र एउटा बन्दै गरेको गाविस सचिव तिलकराम अधिकारीले बताए । उनका अनुसार सोही गाविसमै अन्य तीन वटा खानेपानी आयोजना बनाउने पत्र आइसकेको छ । केही समयपछि ती आयोजनाहरु बन्ने उनको भनाइ छ । आयोजनाका लागि नेपाल स्वास्थ्यका लागि पानी, गाउ“ विकास समिति र जनश्रमदानको सहयोग जुटाइएको छ । 

    नेवाले गाविसमा हुने खानेपानी संकटको समाधान गर्न निकै सघाउ पु¥याएको सचिव अधिकारीले बताए । सालकोट खुल्ला दिसामुक्त गाविस घोषण भइसकेकोले सवै आयोजनाहरु निर्माण भइसकेपछि गाविसलाई पूर्ण सरसफाईयुक्त बनाउने लक्ष्य लिएको जानकारीसमेत उनले दिए । उक्त गाविसको कूल बजेट २१ लाख ५० हजार रहेको छ । 

मोटरसाईकल दुर्घटनामा किशोरीको मृत्यु

सुर्खेत, २६ मंसिर ।

मोटरसाईकल दुर्घटना हुँदा सुर्खेतमा एक जनाको ज्यान गएको छ । लाटीकोइलीस्थित देउती बज्यै मन्दिर नजिक भे २ प ८५९२ नम्वरको मोटरसाईकल सोमबार विहान दुर्घटना हुँदा अन्दाजी १५ वर्षीया सीता चौधरीको घटना स्थलमा नै ज्यान गएको हो ।

जिल्ला प्रहरी कार्यालय सुर्खेतका अनुसार चौधरी आफैले मोटरसाईकल चलाएकी थिईन । बाक्लो हुस्सुका कारण चौधरीले नियन्त्रण गुमाएपछि विहान ५ वजेतीर मोटरसाईकल मन्दिर नजिक रहेको खोलामा खसेको प्रहरीले जनाएको छ । आफन्तलाई बजारमा छोडेर घर फर्कने क्रममा चौधरी मोटरसाईकल दुर्घटनामा परेको सुर्खेतका प्रहरी प्रवत्ता डिएसपी आनन्द मराठाले जानकारी दिए ।

चोरीको आरोपमा प्रहरीद्वारा सुनारलाई यातना

सुर्खेत । मंसिर २४ गते

मैनतडा गाविस ३ जहरेबजारस्थित न्यु भेरी सुनचाँदी पसलबाट ०६८ मंसिर ४ गते गरगहना चोरी गरेको आरोपमा मैनतडा गाविस ७ लोदेका १७ वर्षीय सेवक सुनारलाई प्रहरीले पटकपटक यातना दिएको छ । चोरीको आरोपमा ०६८ मंसिर ९ गते मेहेलकुना प्रहरी चौकीमा र मंसिर २२ गते इलाका प्रहरी कार्यालय छिन्चुमा बोलाई प्रहरीले यातना दिएको पीडितको भनाइ छ । उनको अनुसार ९ गते बिहान मेहेलकुना प्रहरी चौकीका इन्चार्ज असई केशर भारतीले र २२ गते राति इप्रका छिन्चुका प्रहरीले लाठीले पैतलामा कुटपिट गरी यातना दिएका थिए ।  पटकपटक प्रहरीले यसरी यातना दिनुको साथै आगामी मंसिर २७ गते पुन इप्रका छिन्चुमा बोलाइएका सुनार त्रसित हुँदै इन्सेक सुर्खेतसमक्ष आएपछि इन्सेक सुर्खेतले तत्कालै यसबारेमा जिल्ला प्रहरी कार्यालय सुर्खेतका एसपी गोविन्दराम परियारसँग कुराकानी गरी सुनारलाई यसरी यातना नदिन आग्रह गरेको छ । इन्सेक सुर्खेतको आग्रहपछि एसपी परियारले मेहेलकुना प्रहरी चौकी र इप्रका छिन्चुका प्रहरीले सुनारलाई यातना दिएको ठहर भएमा उनीहरूलाई कानुन वमोजिम सँजाय गरिने, आगामी दिनमा उनलाई यसरी यातना नदिइने र चोरी गरेको भन्ने आरोपको सन्दर्भमा भने सुनारमाथि छानबिन गरिने बताए ।

शिक्षा क्याम्पसमा तालाबन्दी, प्रमुखको कुर्ची जलाईयो

सुर्खेत मंसिर । 

क्याम्पस प्रमुखले एकलौटी रुपमा आफ्ना नातेदारलाई क्याम्पसका विभिन्न पदमा नियुक्त गरेको भन्दै विद्यार्थीहरुले शिक्षा क्याम्पस सुर्खेतमा तालाबन्दी गरेका छन् । आक्रोशित विद्यार्थीहरुले क्याम्पस प्रमुखको कुर्चीसमेत जलाएका छन् । उनीहरुले कसैलाई पनि जानकारी नगराईकन एकलौटी र गोप्य तरिकाले आफन्तलाई नियुक्त गरेकाले उक्त निर्णय खारेज हुनुपर्ने माग गरेका छन् ।स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन शिक्षा क्याम्पस शिक्षाका सचिव सुशिल थापाले क्याम्पस प्रमुखले कसैलाई जानकारी विान एकलौटी रुपमा आफ्ना नातेदारलाई नियुक्त गरेकाले आन्दोलनमा उत्रिएको बताए । उनले खुला प्रतिस्पर्धाबाट नियुक्त गरिनुपर्ने पदहरुमा पनि प्रमुख एक्लैले आफन्तहरुलाई गोप्य रुपमा नियुक्त गरेको उनले आरोप लगाए । थापाले बुधबार ४ बजे भन्दा पछि प्रमुखले आफु निकटका व्यक्तिहरुलाई विभिन्न पदमा नियुक्त गरी हाजिर गराएको जानकारी दिए ।सचिव थापाले विद्यार्थीहरुले क्याम्पसमा कुनै पनि पदमा कर्मचारी नियुक्ति गर्दा सबैलाई सुचना गरेर खुला प्रतिस्पर्धाबाट नियुक्त गर्नु पर्ने र सोही क्याम्पसमा पढको विद्यार्थीहरुलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने माग गरे पनि क्याम्पस प्रमुखले विद्यार्थीहरुको मागलाई अटेर गरी क्याम्पसका अन्य प्रध्यापकहरुलाई समेत जानकारी नगराइकन आफन्तहरुलाई नियुक्त गरेको बताए ।क्याम्पस प्रमुखमा यही मंसिर २६ गतेबाट उनको ४ वर्षे कार्यकाल पुरा हुन लागेकोले आफ्नो अवकाश हुनुपुर्व नै आफ्ना नातेदारलाई विभिन्न पदमा जवरजस्ती नियुक्त गरेको समेत आरोप लगाए । उक्त निर्णय फिर्ता नलिए शसक्त आन्दोलनमा उत्रिने उनको चेतावनी छ । यस्तै त्रिभुवन विश्वविद्यालय प्रगतिशिल कर्मचारी संगठन इकाई कमिटी शिक्षा क्याम्पस सुर्खेतले पनि कर्मचारी नियुक्ति प्रक्रियाप्रति असन्तुष्टि जनाएको छ । बिहीबार एक प्रेस विज्ञप्ति प्रकाशित गरी कमिटीले क्याम्पस प्रमुखले क्याम्पसलाई आफ्ना नातेदार भर्ती केन्द्र बनाएको भन्दै आपत्ति जनाएको छ ।विज्ञप्तिमा क्याम्पस प्रमुख बालाराम खड्का र कर्मचारी संघका सभापति डम्बर ढकालको मिलेमतोमा आफ्ना नातेदारहरुलाई नियुक्त गरेको आरोप लगाइएको छ । कमिटीका अध्यक्ष कृष्णबहादुर खड्काले क्याम्पसको हेडअस्टेनमा क्याम्पस प्रमुखकी बहिनी पुतला खड्का, लेखापालमा कर्मचारी संघका सभापति डम्मर ढकालकी भाञ्जी इश्वरी रेग्मी र बुकटेकरमा ढकालकै श्रीमती चन्द्रा ढकाललाई नियुक्त गरेको जानकारी दिए । उनले कुचिकारहरु पूर्णबहादुर सुनारलाई सिनियर प्लम्बरको तलब दिने गरी र विष्णु सुनारलाई टाइपिस्ट पदमा बढुवा गरेकोप्रति पनि विरोध जनाए ।सभापति खड्काले आयोगबाट बढुवा गरिनुपर्ने पदमा पनि क्याम्पस प्रमुखले आफै बढुवा गर्नुले क्याम्पस प्रशासनमा राजनीति गर्न खोजीएको बताए । क्याम्पस प्रमुख बालाराम खड्काले भने क्याम्पस प्रमुखलाई दिइएको अधिकार अनुसार नै कर्मचारी नियुक्त गरेको दावी गरे । उनले दैनिक ज्यालादारीमा तीन जना कर्मचारी नियुक्त गरेको बताए । खड्काले क्याम्पसलाई आवश्यक पदमा दक्ष व्यक्तिलाई नियुक्त गरेको समेत जनाए । ‘नातेदार होइन दक्षव्यक्ति नियुक्त गरेको हुँ ।’ उनले भने । खड्काले आन्दोलनमा उत्रिएका विद्यार्थीहरुसँग छलफल गरी चाडै समस्या समाधान गर्ने बताए ।

छुवाछुत ‘कालो धब्बा

दीपक बुढा/सुर्खेत, 

पुनरावेदन अदालत सुर्खेतका न्यायाधीश रत्नबहादुर बागचनले जातीय छुवाछुत देशकै लागि कालो धब्बा भएको बताउनु भएको छ । २१ औं शताब्दीमा प्रवेश गरिरहेको अवस्थामा पनि हाम्रँे मुलुकमा देखिएको छुवाछुत प्रथाले राष्ट्रकै नाममा कलंक लगाएको चर्चा गर्दै उहांले यही प्रथाले नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा बदनाम भएको बताउनुभयो ।शुक्रबार वीरेन्द्रनगरमा आयोजित जातीय भेदभाव तथा छुवाछुत ९कसुर र सजाय० ऐन २०६८ विषयक अभिमुखीकरण कार्यक्रममा न्यायाधीश बागचन्दले जातका नाममा हुने छुवाछुतलाई कानुनले बन्देज लगाएपनि व्यवहारमा त्यो लागू हुन नसकेको बताउनुभयो । उहा“ले भन्नुभयो, ‘मानिसको मन र मष्तिस्कमा रहेको विभेद आफैबाट हटाउन शुरु गरे मात्र छुवाछुत प्रथाको अन्त्य हुन सक्छ ।’ न्यायाधीश बागचन्दले एउटा मान्छेले अर्को मान्छेलाई मान्छेको दर्जा नदिने परम्पराको विकास हुनुले नेपालीको गरिमामा समेत ठूलो आ“च आएको बताउंदै यस्तो प्रवृत्ति अन्त्यका लागि पीछडिएका र हेपिएका वर्गमा मात्र होइन सम्पन्न वर्गहरुमा पनि चेतनाको खांचो रहेको औल्याउनुभयो ।उहा“ले जातीयताका आधारमा विभेद गर्नु सामाजिक अपराध समेत रहेकाले विभेद अन्त्यका लागि सबैको प्रतिवद्धताको खांचो रहेको बताउनुभयो । उहा“ले जातीय विभेद गर्नु र कुनै पनि आधारमा कसैमाथि छुवाछुतको व्यवहार गर्नु कानुन विपरित भएकोले आफुले पनि कसैमाथि यस्तो प्रकारको विभेद नगर्ने भन्दै ल्याप्चे लगाएर जातीय विभेद तथा छुवाछुत अन्त्यका लागि प्रतिवद्धतासमेत जनाउनुभयो ।कार्यक्रममा जातीय भेदभाव तथा छुवाछुत ९कसुर र सजाय० ऐन २०६८ को बारेमा सहभागीहरुलाई जानकारी गराइएको थियो । गत जेठमा व्यवस्थापिका संसदबाट पारित भएको सो ऐन अनुसार जातीय विभेद गरेमा कसुरको गम्भीरतालाई हेरेर एक महिनादेखि तीन वर्षसम्म कैद वा पा“चसय रुपैया“देखि पच्चीस हजार रुपैया“सम्म जरिवाना वा दुवै सजाय हुनेछ । त्यसैगरी जातीय विभेद वा छुवाछुत गर्न मद्दत गर्ने दुरुत्साहन गर्ने उक्साउने वा त्यस्तो कार्य गर्न उद्योग गर्ने व्यक्तिलाई मुख्य कसुरदारलाई हुने सजायको आधा सजाय हुने पनि ऐनमा व्यवस्था गरिएको छ ।सार्वजनिक पद धारण गरेको व्यक्तिले सो कार्य गरेमा उल्लेखित सजायमा ५० प्रतिशत थप सजाय हुने पनि ऐनमा व्यवस्था गरिएको छ । त्यसैगरी ऐन बमोजिम कसुर गरेको ठहरिएमा त्यसरी ठहर गर्दा अदालतले कसुरधारबाट पीडितलाई २५ हजार रुपैया“देखि १ लाख रुपैया“सम्म क्षतिपूर्ति भराइदिन सक्ने पनि ऐनमा व्यवस्था गरिएको छ ।जातीय भेदभाव विरुद्ध जिल्ला सञ्जाल सुर्खेतका संयोजक सन्जुसिंह विश्वकर्माको सभापतित्वमा सम्पन्न सो कार्यक्रममा न्यायाधीश बागचन्दलगायत सहभागीहरुले ल्याप्चे लगाएर जातीय विभेद तथा छुवाछुत अन्त्य गर्नका लागि प्रतिवद्धता जनाएका थिए ।