दुई सातादेखि यातायात बन्द
क्षेत्रीय प्रशासक गैरजिम्मेवार
 

½सुर्खेत, १५ माघ½
छिन्चु–जाजरकोट सडकको खलंगा–सल्लीबजार खण्डमा दुई सातादेखि यातायात सुचारु हुन सकेको छैन् । व्यवसायीको सिन्डिकेट सम्बन्धि विबादका कारण यातायात सुचारु हुन नसकेको हो । सिन्डिकेट समस्या समाधान नहु“दा यात्रुहरुलाई सास्ती भएको छ । जिल्ला तहबाट समस्या समाधान नभएको उक्त विवादका विषयमा सरकारी स्तरबाट कुनै पहल भएको छैन् । जिल्ला प्रशासन कार्यालयलाई जिल्लाको शान्ति सुरक्षा, विवाद समाधान गर्ने, दुई पक्षविच छलफल चलाउने, अपराधको प्रकृति अनुसार कार्वाहि गर्ने अधिकार दिएको हुन्छ । तर जिल्ला प्रशासन कार्यालय सुर्खेत र जाजरकोटले त्यस सम्बन्धमा कुनै पहल गरेका छैनन् ।  जिल्ला प्रशासन कार्यालय जाजरकोट र जिल्ला प्रशासन कार्यालय सल्यानको कार्यक्ष्ँेत्र पर्ने उक्त विवाद मिलाउन कुनै पहल भएको छैन् । क्षेत्रीय प्रशासन कार्यालय सुर्खेतले समेत उक्त विवाद मिलाउन कुनै पहल थालेको छैन् । क्षेत्रीय प्रशासक विहिन अवस्थामा रहेको क्षेत्रीय प्रशासन कार्यालयमा हाल जगत बस्नेत निमित्त प्रमुख रहेका छन् । तर उनले समेत कुनै पहल थालेका छैन् । सम्बन्धी जिल्लाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी, प्रहरी प्रमुख, सम्बन्धित यातायात व्यवसायीहरुलाई वार्तामा बोलाएर छलफल मार्फत समस्या समाधान गर्ने अधिकार क्षेत्रीय प्रशासकमा हुन्छ । निमित्तको जिम्मेवारी पाएका बस्नेतले समेत उक्त समस्याका बारेमा कुनै चासो देखाएका छैन् । लामो समय सम्म पनि समस्या समाधान हुन नसकेपछि स्थानीयबासीन्दाले गैर जिम्मेवारीपूर्ण रुपमा बेवास्ता गरिरहेको आरोप लगाएका छन् । लामो समयसम्म यातायात संचालन हुन नसक्दा यो सडकमा आवतजावत गर्न यात्रुलाई थप सास्ती भएको छ । यातायात सुचारु नहु“दा सुर्खेतबाट जाजरकोट आवतजावत गर्ने यात्रु अलपत्र परेका छन भने जाजरकोट, सल्लिबजारबाट उपचारका लागि बाहिर रिफर गरिएका  विरामी पनि मर्कामा परेका छन् । विदा, गोष्ठी र अन्य कामकाजका लागि बाहिर गएका कर्मचारी तथा सर्वसाधारण पनि विचमै अलपत्र परेका छन् । यातायात बन्दका कारण दैनिक उपभोग्य बस्तुको समेत अभाव हुन थालेको छ । दुई साता लामो यातायात बन्द हु“दा पनि ब्यवसायीबीच सहमति हुन नसकेको जाजरकोटका प्रमुख जिल्ला अधिकारी गोविन्दप्रसाद रिजालले बताए । ‘स्थानीयलाई चर्को सास्ती भएको छ तर ब्यवशायीलाई वास्तै छैन,’ प्रजिअ रिजालले बताए  । जाजरकोटबाट सुरु भएको सिन्डिकेट विरुद्धको आन्दोलन मध्यपश्चिमय बनेपछि छिन्चु जाजरकोट सडककको यातायात सुचारु अनिश्चित बन्दै गएको छ । जसको प्रत्यक्ष मार जाजरकोट, रुकुम, सल्यान र सुर्खेतका सर्वसाधरणलाई पर्न गएका छन् । यातायात बन्दबाट हुने पिडाको अझ बढी हिस्सेदार जाजरकोटबासी नै बनेका छन । गत पुस अन्तिम साता संयुक्त विद्यार्थी संगठनले ब्यावसायीको सिन्डिकेट विरुद्ध आन्दोलन गरेका
 थिए । जन जनजीवन ठप्प प¥यो । प्रहरीस“गको झडपमा दर्जन विद्यार्थी घाइते भए । पुस २९ गते नै स्थानीय प्रशासनको पहलमा विद्यार्थी र व्यवसायीबीच वार्ता भयो । वार्तामा जाजरकोट देखि नेपालगन्ज, सुर्खेत लगायतका स्थानहरु सम्म माघ ७ गतेदेखि सीधा यातायात संचालन गर्न सहमति भयो । सहमतिपछि मध्य पश्चिम यातायात ब्यवसायी समितिले पनि सीधा यातायात संचालन गर्ने जमर्को ग¥यो तर सफल हुन सकेन । भेरी राप्ती र भेरी गंगा ब्यवसायीको आलोपालो यातायात, अन्य ब्यवसायीलाई प्रवेश नदिने र यो सडक खण्डमा सिन्डिकेट प्रथा कायमै राख्दै यातायातका साधन संचालन गर्ने निर्णयले सीधा यातायात संचालन हुन  नसकेको हो । जसका कारण सीधा यातायातका सेवाका लागि अघि बढेको मध्यलाई भेरी राप्ती र भेरी गंगाले अवरोध खडा गर्दा  दुई पक्ष विच चरम  विबाद भै झडप समेत हु“दा यातायात सुचारु हुन नसकेको हो । चार दिन अघि भएको झडपमा दुई पक्षविच गोली हानाहान समेत भएको थियो । झडपमा दुवै पक्षका आधा दर्जन बढी घाइते भएका थिए  । भेरी राप्ती व्यवसायी समितिका सदस्यहरुले सल्यानको बालुवा संग्रही आसपासमा ढुंगा लडाउनुका साथै रुख ढालरे सडक अबरुद्ध पारेका थिए । जस्को कारण एम्बुलेन्स लगायतका सवारी साधन आवतजावत गर्नसकेका छैनन । दुई पक्ष विच भएको विवाद सट्टाउन र अबरुद्ध सडक खोल्नको लागि सल्यानबाट प्रहरी नायव उपरीक्षक राजेन्द्र शाहको नेतृत्वमा आएको झण्डै सय जना प्रहरी टोलीले पनि हालसम्म समस्या समाधान गर्नसकेको छैन । यातायात अबरुद्ध हटाउन र  सिन्डिकेट खारेजलको कार्यान्वयन बारे सम्बद्ध सरकारी पक्ष र राजनितिक दलहरु मौन रहेको स्थानीयको आरोप छ ।

छनोट खेलमा दाङको अग्रता
 

दीपक बुढा
½सुर्खेत, १५ माघ½
आगामि फागुनमा धनगढीमा आयोजना  हुन लागेको राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताका लागि वीरेन्द्रनगरमा भइरहेको क्षेत्रीय छनोट प्रतियोगिताको आईतबार भएको महिला भलिबल फाइनल खेलमा दाङ प्रथम भएको छ । दाङले फाईनलमा  जुम्लालाई पराजित गरेर प्रथम स्थान हा“सिल गरेको हो  भने जुम्लाले आईतबार भएको फाईनलमा  दाङ्गसंग पराजीत भएपछि दोस्रो स्थानमै चित्त बुझाएको छ । तेस्रो स्थान भने आयोजक सुर्खेतले प्यूठानलाई पराजित गरेर प्राप्त गरेको छ ।  बुधबार सम्पन्न भएको भारोत्तोलनका खेलहरुमा भने महिलातर्फको ४८ केजी तौलमा आयोजक सुर्खेतकै राजकुमारी चौधरी प्रथम भएकी छन् । सल्यानकी मनु रेउले द्धितिय भएकी छिन् ।  आक्ष्तबारैै भएको ५३ केजी तौलमा दाङ्गकी उमा चौधरी प्रथम, सुर्खेतकी दिपा चौधरी द्धितिय भएकी छन् । ५८ केजी तौलमा भने सुर्खेतकी निरु चौधरी प्रथम, सुर्खेतकै नम्रता चौधरी द्धितिय भएकी छन् । त्यस्तै ६३ केजी तौलमा दाङ्गकी राजकुमारी चौधरी प्रथम, सुर्खेतकी  दिलकुमारी चौधरी द्धितिय स्थान प्राप्त गरेकि छन् । ६९ केजी तौलमा दाङ्गकी कल्पना चौधरी प्रथम भएकी छन् भने ७५ केजी भन्दा माथी दाङ्गकै सावित्रि गुरुङ प्रथम भएकी छन् ।  पू्रुष तर्फको खेलमा बाँकेका लेखा शाहा प्रथम, दाङ्गका विष्णुसेन द्धितिय भएका छन् । त्यस्तै ६२ केजी तौलमा बाँकेका सुदननरसिांह राना प्रथम, बा“केकै सुर्यप्रकाश के.सी. द्धितिय र सल्यानका प्रेम चनारले तृतीय स्थान पाएका छन् । ७७ केजी तौलमा दाङ्गका केशव श्रेष्ठ प्रथम भएका छन् ।  ६९ केजी तौलमा सुर्खेतका कालीचण चौधरी प्रथम भएका छन् । बा“केका दिलिप प्रसाद अन्सारी द्धितिय भएका छन् । १०५ केजी भन्दा माथी तौलमा भने सुर्खेतका विकास नेपाली प्रथम भएका छन् । कपर्दीका खेलहरु भने शनिबार नै सकिएको आयोजकले जानकारी दिएको छ ।

‘नमूना उच्च मावि बनाउँछौं’

दीपक बुढा
सुर्खेत, १५ माघ

जनजागृती उच्च मावि तोस्रा विजौरा–६ सुर्खेतको ४० औं बार्षिकोत्सव आइतबार सम्पन्न भएको छ । विद्यालयको बार्षिकोत्सवमा सहभागि भएका स्थानीयबासीन्दाले विद्यालयलाई नमूना उच्च मावि बनाउने घोषणा गरेका छन् । अभिभावकले विद्यालयलाई शैक्षिक, भौतिक र आर्थिक रुपमा सक्षम बनाउनका लागि आर्थिक संकलन अभियान समेत थालेका छन् । अभिभावकले आफ्नो स्वइच्छाले ५० रुपैया“देखि ४० हजार सम्म विद्यालयको सुधारका लागि सहयोग गरेको विद्यालयका प्राचार्य दिपक बमले जानकारी दिए । उनले भने–‘अभिभावकको सक्रियता धेरै छ । विद्यालयलाई नमूना बनाउ“नुपर्छ भन्दै सबै जुटेका छन् ।’ विद्यालयको आर्थिक स्रोत जुटाउनका लागि बैकल्पिक स्रोतको खोजी समेत गरेको छ । विद्यालय सेवा क्षेत्रको करिव ७ रोपनी जमिनमा गत आर्थिक बर्षदेखि बेसार खेती गरिएको छ । अभिभावककै अग्रसरतामा विद्यालयमा बेसार खेती गरिएको हो । बेसारबाट प्राप्त आम्दानीले विद्यालयको भँैतिक पूर्वाधार, शिक्ष्ँकको पारिश्रमिकको व्यवस्था गर्ने योजना बनाईएको छ । विद्यालयको बार्षिकोत्सवमा जिल्लास्तरका नेता तथा कर्मचारीहरु आइतबार विजौरा पुगेका थिए । विद्यालयको निमन्त्रणालाई स्वीकार्दै शिक्षक युनियन, शिक्षक संगठन, गणतन्त्रीक शिक्षक मञ्च, राजनीतिक दलका जिल्ला स्तरका नेताहरु विद्यालयमा पुगेका हुन् । वीरेन्द्रनगर बजारबाट विद्यालय स्थल सम्म पुग्नका लागि अतिथिहरुलाई बसको समेत व्यवस्था गरिएको थियो । करिव ५ घण्टाको यात्रापछि विद्यालयमा पुगेको एक अतिथिले बताए । बार्षिकोत्सवमा सहभागि क्षेत्र नं. ३ का सभासद नरबहादुर विष्टले विद्यालयको सफलताको सुभकामना दि“दै विद्यालयले शैक्ष्ँिक रुपमा गुणात्मक उपलब्धी हा“सिल गर्नुपर्ने बताए । ‘हामी सहयोग तयार छौं । विद्यालयलाई तर विद्यालयको शैक्षिक अवस्थामा सुधार हुनुपर्छ, सहयोगको उपलब्धी देखिनुपर्छ’–सभासद विष्टको भनाई थियो । सोही सभामा बोल्दै सभासद विष्टले विद्यालयलाई शैक्षिक सामाग्रीका रुपमा १० देखि १२ वटा कम्प्यूटर उपलब्ध गराउने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । ‘विद्यालयप्रतिको अभिभावकको प्रतिबद्धता र लगनशिलताको उच्च प्रसंशा गर्दै, विद्यालयलाई सहयोग गर्नेछु’–उनले भने ।  वि.स. २०२९ सालमा स्थापना भएको जनजागृती उच्च माविले २०३६ सालमा निमावि स्वीकृती पाएको थियो । भने २०४७ सालमा
 मा.वि र २०६७ सालदेखि उच्च मावि संचालन गरेको विद्यालयका प्राचार्य दिपक बमले जानकारी दिए । कार्यक्रमका विशेष अतिथि नेकपा एमाले सुर्खेतका अध्यक्ष नवराज रावतले विद्यालय निर्माणमा स्थानीयबासीन्दाको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको बताए । जिल्लाको विकट क्षेत्रमा रहेको जनजागृती विद्यालयलाई स्रोत जुटाउने कुरामा सक्दो सहयोग गर्ने उनले समेत प्रतिबद्धता जनाएका थिए ।  उक्त उच्च माविमा चालु शैक्षिक सत्रमा ४ सय ३८ जना विद्यार्थी अध्ययनरत रहेका छन् । भने विद्यालयमा १६ जना शिक्षक र ३ जना कर्मचारी रहेका छन् । विद्यालयमा अध्ययन गर्न तोस्रा, घाटगाउ“–१, २ र ३, विजौराका केही वडाका विद्यार्थीहरुले अध्ययन गर्ने गरेको जनाइएको छ । बार्षिकोत्सवमा नेपाल शिक्ष्ँक संगठनका केन्द्रीय सचिव डण्डीप्रसाद शर्मा, शिक्षक गणतान्त्रिक मञ्च सुर्खेतका अध्यक्ष्ँ रुद्र के.सी., जिल्ला भू–संरक्षण कार्यालय सुर्खेतका प्रमुख  हरिलाल पुरी, स्रोत व्यक्ति सुरज सुवेदी, विद्यालय निरिक्षक नरेश भट्टराई, एकीकृत नेकपा माओवादी भक राज्य समिति सदस्य खड्क वि.क., नेपाली का“ग्रेसका देविराम उपाध्याय, विद्यापुर बहुमुखी क्याम्पस व्यवस्थापन समिति सदस्य मोहन बडुवाल, उच्च मावि घुस्रा विद्यालय व्यवस्थापन समिति सदस्य गणेश वली लगायतका बक्ताहरुले विद्यालयको सफलताको शुभकामना व्यक्त गरेका थिए । सभामा विद्यालयका प्राचार्य बमले विद्यालयको गत आर्थिक बर्षको  ५४ लाख ११ हजार र प्रस्तावित बजेट ९६ लाख ५७ हजारको आयव्यय बजेट प्रस्तुत गरेका थिए । विद्यालयको बार्षिकोत्सवमा सहभागि हुन स्थानीयबासीन्दाहरु बाजागाजा सहित विद्यालयमा उपस्थित भएका थिए ।

राउटेभित्रको प्रेम विवाह

दुर्गालाल केसी

०

दाङ, माघ १४ - बलबहादुर शाही गत वर्ष बाघमारे  गाउँभरि मह खोज्दै हिँडे । एक धार्नी मह बोकेर बेलुकीपख जंगलतिर उकालो लागे । जंगलमा कन्दमूल र सिकार गरेर जीवन बिताइरहेका शाहीलाई किन महको चटारो पर्‍यो ? गाउँले अचम्म मान्दै थिए ।

उनलाई भोलिपल्ट सम्धी मेलो गर्नुपर्ने रहेछ । छोराको बिहेका लागि केटीको घरमा 'पाहुर' लिएर जानुपर्ने चलन भएकाले उनी मह खोज्न भांैतारिएका हुन् । त्यसका लागि उनी मुखियासँग पाँच सय रुपैयाँ सापटी लिएर विवाहको सरसामान जुटाउने दौडधुपमा लागेका थिए ।

'मह दिएर खुसी पारेपछि बुहारी पाउने सम्भावना बढी हुन्छ । छोराले मन पराएको केटीको घरमा केही पाहुर लिएर जानुपर्ने चलन छ,' उनले भने, 'उपहार स्विकारेपछि छोरी दिनुपर्ने हुन्छ । विवाहको पक्कापक्कीजस्तो हुन्छ ।' बास सर्दै हिँड्ने राउटेहरू जंगलमा कसरी विवाह गर्छन् होला ? सबैलाई जिज्ञासा हुन सक्छ तर उनीहरूको विवाह संस्कारमा आम मानिसभन्दा त्यति भिन्नता छैन ।

केटाकेटी मन परेपछि बुहारी माग्न जाने, विवाहको मिति तय गर्ने र सानोतिनो भोज गरेर विवाह गर्ने चलन

छ । भोजका रूपमा उनीहरू भात, मासु र जाँड बनाउँछन् । मासुका लागि जंगलमा सिकार खेल्छन् । सिकार नभेटिए रक्सी र भातमै चित्त बुझाउँछन् । विवाहका दिन नाचगान र रमाइलो गर्ने गरेको मुखिया मैनबहादुर शाहीले बताए ।

राउटे युवतीहरू फुपूका छोरासँग विवाह गर्ने गर्छन् । राउटेहरू सबै ठकुरी जातिका छन् । कल्याल र राजकोटी जातिका राउटेहरू धेरै छन् । कल्यालहरू राजकोटीका भान्जाभान्जीहरू रहेको राउटेबारे लामो अध्ययन गरेकी राउटे उत्थान प्रतिष्ठानकी अध्यक्ष सत्यदेवी अधिकारीले बताइन् । 'मामाकी छोरीसँग विवाह गर्ने चलन हुन्छ । केटाकेटी मन परेपछि बाआमालाई भन्छन्,' उनले भनिन्, 'बाआमा बुहारी माग्न जान्छन् र प्रक्रिया अघि बढाउँछन् । प्रेम भए पनि मागेरै बिहे गर्ने चलन हुन्छ । आफैं भाग्ने हुँदैन ।'

'कुल सोधेर छोरी विवाह गर्नु, मूल सोधेर पानी खानु' भन्ने उखानका आधारमा विवाह हुने गरेको उनले बताइन् । त्यसैले बुहारी हेर्दा आमाबाबु भएकी, राम्रो बानीबेहोरा भएकी केटी खोज्ने चलन छ । कतिपय युवाले ११/१२ वर्षमै केटी छान्ने गरेको अधिकारीले बताइन् । 'मन पर्‍यो भने यो मेरो हो भनेर रोजेर राख्ने गर्छन् । एउटाले रोजेकालाई अरूले हेर्न पाइँदैन । उसैले मात्र विवाह गर्न पाउँछ,' उनले भनिन्, 'रोजेकीमध्ये एक जनाको मृत्यु भएमा कतिपय त त्यसैका नाममा जीवनभर विधवा/विदुर भएर बस्ने चलन पनि छ ।'

महिलाको संख्या थोरै भएकाले पाका पुरुषले कलिलो उमेरका युवतीसँग बिहे गर्ने चलन रहेको राउटेका पूर्वमुखिया ऐनबहादुर शाहीले बताए । 'बच्चा पाउँदा धेरै महिलाको मृत्यु हुने हुँदा हाम्रो जातिमा महिलाहरू कम छन्,' उनले भने, 'बूढो उमेरसम्म पनि केटी नपाउनेहरू धेरै छन् । त्यस्तो अवस्थामा पाकाहरू पनि सानै उमेरका केटी रोज्न तम्सिन्छन् ।'

राउटेहरूमा बहुविवाह भने पूर्ण रूपमा प्रतिबन्धित छ । बहुविवाह गर्नेलाई मुखियाले कारबाही गर्ने भएकाले कसैले गर्दैनन् । विधवा/विदुर विवाह भने प्रचलनमा रहेको सहायक मुखिया धनबहादुर शाहीले बताए । 'एक्लो जीवन बिताउँदा दुःख भएकाले विधवा/विदुरलाई विवाह गर्न दिइन्छ,' उनले भने ।

विवाहमा केटा पक्षले केटीलाई गहनाहरू दिने चलन हुन्छ । सिल्पटका चुरा, कानमा रिङ, पोतेजस्ता गहना र सम्भव भए एकसरो नयाँ कपडाले दुलहीलाई सिंगार्ने गरिन्छ । विवाहमा हाम्रो जस्तो सिन्दूर हाल्ने व्यवस्था हुँदैन । 'सधैं सिन्दूर लगाउन पाइँदैन । त्यसैले मुखियाले यिनीहरूको विवाह भयो भनेर जानकारी दिएपछि भोज गरेर विवाह भएको मानिन्छ,' सहायक मुखिया शाहीले भने, 'पानी पाइने ठाउँ भए केटाकेटी नुहाउँछन्, नभए त्यत्तिकै हो ।'

विवाहपछि सुहागरात कहाँ, कसरी मनाउँछन् त ? 'छुट्टै छाप्रो बनाएर बस्छन् । जंगलतिर एक्लै काठ काट्न र सिकार खेल्न जान्छन्,' रामबहादुर शाहीले भने, 'केही दिन रमाइलो गर भनेर सबैले छोडिदिन्छन् । मुखियाले पनि केही काम लगाउँदैनन् ।' राउटेहरूले बाहिरी समुदायका केटाकेटीसँग विवाह गर्छन् कि गर्दैनन् त ? 'गर्दैनन्, हाम्रा छोरीहरू गाउँमा गएर खेतीपाती गर्न सक्दैनन् । गाउँको केटी यहाँ आएर जंगलमा घुम्न सक्दैनन्,' मुखिया शाहीले भने, 'त्यसैले हाम्रो जाति र संस्कार बचाउन पनि बाहिर विवाह हुँदैन ।'

शिक्षा कार्यालयमा धर्ना, कामकाज ठप्प
 

सुर्खेत, १३ माघ
संयुक्त शैक्षिक आन्दोलन समिति सुर्खेतले शुक्रबार जिल्ला शिक्षा कार्यालयमा धर्ना दिएको छ । शिक्षक संवद्ध संघ संगठनका नेतृत्वकर्ताहरुले विहान १० बजे देखि ४ बजेसम्म शिक्षा कार्यालयको मूल ढोकामा बसेर धर्ना दिएका हुन् । शिक्षकहरुको धर्नाका कारण शिक्षा कार्यालयमा काम समेत प्रभाजित भएको थियो ।  नेपालको विद्यमान शिक्षा क्षेत्रमा देखिएका पेशागत तथा शैक्षिक समस्याहरु औंल्याउ“दै नेपाल शिक्षक युनियन, नेपाल शिक्षक गणतान्त्रिक मञ्चले संयुक्त रुपमा चरणबद्ध आन्दोलन गर्दै आएका छन् ।  शिक्षा मन्त्रालय र पेशागत शिक्षाकर्मीबीच विगतमा थुप्रै पटक वार्ता र संवाद भै माग पू्रा गर्ने प्रतिबद्धता  भएपनि कुनैपनि ठोस उपलब्धी नभएपछि शैक्षिक आन्दोलन समितिले पहिलो चरणमा पुष १४ देखि २० सम्म प्रचार–प्रसार, अन्तरक्रिया, २ घण्टे धर्ना कार्यक्रम सम्पन्न  गरेको थियो  । पहिलो चरणका कार्यक्रम सम्पन्न हु“दा समेत  शिक्षा मन्त्रालय मुखदर्शक बनेको भन्दै शिक्ष्ँक युनियनर  मञ्चको केन्द्रिय कार्यक्रम अनुसार दास्रो चरणको अबरोधात्मक आन्दोलनको घोषणा गरिएको हो । कार्यक्रम अनुसार माघ १४ गते नागरिक समाज र मानवअधिकार कर्मीहरुसंग केन्द्रमा अन्तरक्रिया, १८ गते राजनीतिक दलका प्रतिनिधि र सचेतकहरुस“ग केन्द्रमा अन्तरक्रिया,१९ गते सभासदलाई पर्चा वितरण, २२ र २३ गते  जिल्ला शिक्षा कार्यालयमा काम रोक धर्ना  २४ गते शिक्षा विभागमा कामरोक धर्ना, गते शिक्षा विभागमा कामरोक धर्ना, २५ गते शिक्षा मन्त्रालयमा काम रोक धर्ना र २६ र २७ गते राननीतिक दलका केन्द्रिय कार्यालयहरुमा धर्ना दिने कार्यक्रहरु घोषणा गरेको छ ।  शिक्षकहरुले विद्यालय व्यवस्थापन समुदायमा हस्तान्तरण प्रक्रिया संघिय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालको नया“ शिक्षाको प्रारुप तयार गर्न अधिकार  उच्च स्तरिय शिक्षा आयोग तुरुन्त गठन गर्नुपर्ने लगाएतका  ७ बु“दे विभिन्न शैक्षिक मागहरु राखिएको छ । विद्यालयमा कर्मचारीहरुलाई दरबन्दि सृजना गरी स्थायी गरीनुपर्ने,  अविछिन्न पा“च बर्ष सेवा अवधी पूरा गरेका अस्थायी शिक्षकहरुलाई आन्तरीक प्रतिस्पर्धाद्धारा स्थायी गरिनुपर्ने लगाएतका २९ बु“दे पेशागत मागहरु र अन्य ११ बु“दे स्थानीय मागहरु राखेको नेपाल शिक्षक युनियन सुर्खेतका धनसींह खड्काले जानकारी दिए ।

इत्राम खोला पुल निर्माणमा तिव्रता
 

सुर्खेत, १३ माघ
रत्नराजमार्गमा पर्ने इत्राम खोलामा पक्की पुल निर्माण कार्यमा तिव्रता दिईएको छ । लामो समयदेखि पुल निर्माण नह्ु“दा बर्षातको समयमा  पैदल यात्रु तथा सवारी साधनहरुले सास्ती ब्यहोर्दै आएका थिए । दैनिक करिब एक हजारको संख्यामा सवारी साधनहरु आवत–जावत गर्ने गरेका थिए । बर्षातको समयमा ठूलो खोला आउ“दा समस्या हुने गरेको थियो । इत्राम खोलाले गत बर्षको बर्षदमा बगाउ“दा लाटीकोइली–१ का मानबहादुर बुढा गम्भीर घाईते भएका थिए । भने एम्बुलेन्स समेत इत्राम खोलाले बगाएको थियो । पक्की पुल निर्माणका लागि अमर÷सुर्य÷जे.भी निर्माण सेवा कम्पनीलाई ठेक्का दिईएको छ । सडक डिभिजन कार्यालय सुर्खेतका अनुसार भ्याट बाहेक एक करोड १२ लाख २९ हजार ५ सय ९७ रुपैया“मा ठेक्का दिईएको जनाइएको छ । सरकारको चालु आर्थिक बर्षको केन्द्रीय बजेट मार्फत रकम पक्की पुल निर्माण गर्न बजेट छुटयाईएको थियो । २५ मिटर चौडाई र ७ मिटर चौडाई रहेको इत्राम खोला पुल निर्माण कार्य चालु आर्थिक बर्ष असार मसान्तमा निर्माण सम्पन्न गर्ने गरी काम सुरु भैरहेको छ । सडक डिभिजन कार्यालय सुर्खेतका  प्रमुख सुर्यबहादुर भाटले सवारी साधन र यात्रुलाई सहज आवत जावतका लागि  पुल निर्माण गर्नुपरेको बताए । ‘पुल निर्माणका लागि पहिले पनि पटक पटक आवाज उठेको थियो तर बजेट विनियोजन भएको थिएन ।’–उनले भने ‘यस पटक भने समयमै पुल निर्माण हुनेछ ।’   दुई वटा पिल्लरको खाडल खनि निर्माण कार्यमा तिव्रता दिईएको निर्माणकर्ता जेभीका संचालक पदमबहादुर खडकाले जानकारी दिए । इत्राम खोला लगायत सुर्खेतका अन्य आठ वटा साना ठूला पक्की पुलहरु निर्माण भैरहेका छन् । सडक डिभिजन प्रमुख भाटका अनुसार  सुर्खेत उपत्यकाका अन्य चार वटा पुलहरुको ठेक्का प्रक्रिया सकिएर निर्माण कार्य सुरु भएको जानकारी दिए । क्षेत्रीय अस्पताल जोडने खोर्के खोलाको पुलको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ । त्यस्तै चनौटे भावरको पुल र रेडियो नेपाल नजिकको आ“पडाली पुल पनि छिट्टै निर्माण हुने तयारीमा रहेका छन् ।   इत्राम खोलाको पुल निर्माण ठेक्का पाएको अमर÷सुर्य÷जे.भी.ले चनौटे भावर पुल निर्माणको पनि जिम्मेवारी पाएको छ ।  इत्राम खोलाको पुल निर्माणको काम सम्पन्न भएपछि चनौटे भावरको पुल निर्माण कार्य सुरु गरिने सुर्य÷जे.भी.का संचालक पदमबहादुर खड्का जानकारी दिए । ‘इत्राम खोला पुल यस्त सडक भएकोले पहिला यो पुल बनाएर त्यसपछि भावरको पुलको काम सुरु हुन्छ’–संचालक खडकाले बताए । त्यस्तै आ“पडालीको पुल पनि केही समयपछि निर्माण गर्न तयारी रहेको डिभिजन कार्यालयले जनाएको छ । भावर पुलका लागि पनि १ करोड १० लाख बजेट र १८ महिनाको अवधि तोकिएको छ ।    यता खोर्क खोलाको पुल निर्माणको जिम्मेवारी पनि अमर—सूर्यजेभीले नै लिएको छ । उक्त पुलको काम अन्तिम चरणमा पुगेको र सस्पेन्सन बेयरिङ आइनपुगेकोले केही ढिला भएको संचालक खडकाको भनाइ छ ।आ“पडालीका लागि ६० लाख वजेट विनियोजन भएको बताइएको छ । यी चार वटा पुल सम्पन्न भएपछि सुर्खेत उपत्यकाभित्र आवतजावतमा सहज हुने स्थानीयबासीको भनाई रहेको छ । त्यसैगरी चालु आर्थिक बर्षमा भेरी नदि पुल, राकममा डोटेखोला, चिंगाडखोला पुन, झुप्राखोला पुल निर्माणका लागि आवश्यक काम भैरहेको सडक डिभिजनले जानकारी दिएको छ । सुर्खेत भेडाबारी सडक खण्डमा पर्ने झुप्राखोला र चिंगाड खोला पुल निर्माणका लागि काम भैरहेको छ । भने भेरी नदि पुल मर्मत कार्य पनि भैरहेको छ ।

क्षेत्रीय खेलकुद छनोट सुरु
 

सुर्खेत, १२ माघ

राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताको लागि क्षेत्रयि स्तरको छनोट प्रक्रिया वीरेन्द्रनगरमा बिहिबार देखि सुरु भएको छ । महिला भलिबल, कपर्दी र भारतोलनको क्ष्ँेत्रीय स्तरको खेलकुद प्रतियोगिता सुरु भएको हो । बिहिबार एक कार्यक्रमवीच प्रतियोगिताको उद्घाटन गरिएको छ ।  क्षेत्रीय खेलकुद समिति अध्यक्ष अकलबहादुर बमले छनोट चरणको  क्षेत्रीय स्तरको खेलकुद उदघाटन गरेका थिए । कार्यक्रममा बोल्दै उनले भने–‘खेलाडीले मध्यपश्चिम क्ष्ँेत्रलाई खेलकुदको क्षेत्र भनि चिनाउनुपर्छ’ । खेलका माध्यामबाट राष्ट्रिय एकता कायम गर्नुपर्ने बताए । विगतका राष्ट्रिय स्तरको खेलकुद छनोट प्रक्रिया भन्दा यस पटक फरक तरीकाले छनोट गरिने उनले जानकारी दिए । जिल्लामा छनोट प्रतियोगिता गराएर, क्षेत्रमा र क्षेत्रबाट छनोट गरेर राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगितामा समावेश गराउने प्रक्रिया थालिएको छ । उक्त प्रक्रियामार्फत ग्रामिण तहका खेलाडीले समेत आफ्नो प्रतिभा प्रदर्शन गर्न  सहयोग मिलेको जनाइएको छ । खेलाडीलाई भत्ता बृद्धि गरिएको क्षेत्रीय खेलकुद समितिका अध्यक्ष बमले जानकारी दिए । वीरेन्द्रगरमा सुरु भएको महिला भलिबल छनोट प्रतियोगितामा मध्यपश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रका १५ जिल्लाका एक सय ५० जना महिला भलिबल खेलाडीहरु सुर्खेतमा भेला भएका छन् । त्यसैगरी कपर्दी महिला र पुरुष छनोट प्रतियोगिताका लागि पा“च जिल्लाका एक सय खेलाडी सुर्खेत आएका छन् । भने भरतोलनको महिला र पुरुष छनोट प्रतियोगितामा सहभागि हुने खेलाडीहरु आइपुगेका छैनन् । भारोत्तोलन खेलको छनोट शनिबारदेखि सुरु हुने जनाइएको छ । सुर्खेतमा सुरु भएको भलिबल, कपर्दी र भारोत्तोलन खेलको छनोट प्रतियोगिताका लागि सुर्खेत जिल्ला खेलकुद विकास समितिले व्यवस्थापन गरिरहेको छ । पहिलो दिन बिहिबार महिला भलिबल प्रतियोगिता अन्तर्गत लिग चरणका ८ वटा खेल सम्पन्न भएका छन् । बा“के, दाङ, सुर्खेत, रोल्पा, प्यूठान, जुम्ला, कालिकोट पहिलो दिनको छनोट चरणमा विजयी भएका छन् । बा“के  र सल्यानकाबिचमा भएको खेलमा बा“के विजयी, रोल्पा र मुगुबिचमा भएको खेलमा रोल्पा विजयी, प्युठान र जाजरकोटबिचको खेलमा प्युठान विजयी भएका छन् । त्यसैगरी कालिकोट र बर्दियावीच भएको खेलमा कालिकोट विजयी, सुर्खेत र डोल्पाबिचको खेलमा सुर्खेत विजयी, दाङ र रुकुम बिचको खेलमा दाङ बिजयी भएका छन् । जुम्ला र हुम्लाबिच भएको खेलमा जुम्ला विजयी भएको जिल्ला
खेलकुद विकास समिति सुर्खेतका अध्यक्ष डिल्ली सुवेदीले जानकारी दिए । कपर्दी तर्फको खेलको नतिजा भने दिइएको छैन् । धनगढीमा आयोजना हुन गईरहेको छैटौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताको लागि मध्यपश्चिबाट २७ भन्दाबढी खेलमा सहभागि छनोट गरिने जनाइएको छ । क्षेत्रीय स्तरको छनोट प्रतियोगिता अन्तर्गत बा“केमा फुटबल, बर्दियामा बक्सीङ, कालिकोटमा पुरुष भलिबल प्रतियोगिता संचालन भैरहेको जनाइएको छ । भने अन्य खेलको छनोट प्रक्रिया केही दिन भित्र अन्य जिल्लामा हुने जनाइएको छ ।  सुर्खेतमा सुरु भएको छनोट चरणको खेल उदघाटन कार्यक्रम जिल्ला खेलकुद विकास समितिका अध्यक्ष डिल्ली सुवेदीको सभापतित्व सम्पन्न भएको थियो । उक्त कार्यक्रममा भलिबल संघका केन्द्रीय सदस्य शालिग्राम खड्का, टंकसिंह ठकुरी, नेपाली का“ग्रेस सुर्खेत सभापति तप्त्बहादुर विष्ट, एकीकृत माओवादीका सुर्खेत सहइन्चार्ज कृष्ण जिसी, नेकपा एमालेका सुर्खेत अध्यक्ष नवराज रावत लगायतले खेलाडीहरुलाई सफलताको शुभकामना दिएका थिए । बा“के जिल्लामा सुरु भएको फुटबल, कुस्ती, तेक्वान्दो र करा“ते तर्फ आयोजक बा“केले अग्रता कायम राखेको छ । छैटौं राष्ट्रिय प्रतियोगिताका लागि आईटीएफ तेक्वान्दो र फुलकन्र्याक्ट कराँतेतर्फ बा“केका सबै खेलाडी छनोटमा परेका छन् । शारीरिक सुगठनमा एकजना छाडेर सबै तथा कुस्तीतर्फको अधिकांश नतिजा पनि आयोजककै पक्षमा देखियो । ब्याडमिन्टन र ह्यान्डबलको स्पर्धामा मिश्रित परिणाम आएको छ । सुटिङमा पनि बा“केकै खेलाडी अगाडि देखिए । मार्स आर्टविधाका विभिन्न एकल तथा टिम खेल सकिएका छन् । आईटीएफ तेक्वान्दोको पुरुष फाइरिङतर्फ धर्मेन्द्र थापा, शंकर यादव, रेमन्त बुढाथोकी र विकास कश्यप सुदूरपश्चिममा हुने छैटौं राष्ट्रिय प्रतियोगिताका लागि छनोट भए । त्यस्तै पेटनतर्फ कुमार थापा, राजु चौधरी, जगदीश कार्की र भरत विक तथा महिलातर्फ हिमा खड्का छनोट भएको आईटीएफ तेक्वान्दोका प्रशिक्षक नन्दकिशोर बर्माले बताए । उनीहरु सबैले बा“के जिल्लाको प्रतिनिधित्व गरेका थिए । फुलकन्र्याक्ट करा“तेतर्फ अनिलकुमार थारु, सरोज केसी, पतिराम थारु, नृपबहादुर कु“वर र खुला तौल समूहमा तीर्थ चिडिमार छनोट भए ।  ब्याडमिन्टनको पुरुषतर्फ बा“केका नरेन्द्र थापा, रियाज अन्सारी, सुर्खेतका सुशील उपाध्याय र सुरेन्द्र केसी, राजु गहतराज र कुशल केसी तथा सल्यानका नेत्र ओली छानिए । महिलातर्फ बा“केका रेस्मा थापा, समा ईकवाल सिद्धिकी, दाङकी अनिता चौधरी र सुर्खेतकी सविता सापकोटा छनोट भएको ब्याडमिन्टनका प्रशिक्षक अनिल लाखेले बताए ।

रोजगारी बढाउने सरकारको आश्वासन

काठमाडौं, माघ १२ – सरकारले बिहीबार सार्वजनिक गरेको आर्थिक विकास तथा समृद्धि कार्ययोजना सफल भयो भने पाँच लाख भन्दा बढी रोजगारीका अवसर सिर्जना हुनेछन् । झण्डै सरकारको बजेट भाषणकै झल्को दिने गरि सार्वजनिक भएको कार्ययोजनामा विभिन्न क्षेत्रबाट रोजगारी सिर्जना गर्ने उल्लेख छ ।

सरकारले कृषि क्षेत्रबाट थप १ लाख ५० हजार, बन संरक्षणबाट करिव १५ हजार, पर्यटन क्षेत्रबाट थप ५० हजार रोजगारी सिर्जना गर्ने बताएको छ । यस्तै उर्जा क्षेत्रबाट करिव ५० हजार, भौतिक पूर्वाधारबाट २५ हजार, ग्रामीण पूर्वाधार, आवास तथा शहरी विकासबाट थप २५ हजार तथा लगानी प्रवद्र्धनबाट करिव २५ हजार रोजगारी सिर्जना गर्ने बताएको छ ।

यस्तै अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारबाट १० हजार, निजी क्षेत्र विकास तथा स्वदेशी उत्पादन प्रवद्र्धनबाट १० हजार, वित्तीय क्षेत्र सुधारबाट ३ हजार, पूँजीबजार विकासबाट ५ सय, घरजग्गा कारोवारबाट १ हजार, सहस्राव्दी विकास लक्ष्यबाट करिव १५ हजार, गरिबी निवारण र सामाजिक सुरक्षाबाट करिव ५ हजार नयाँ रोजगारीका अवसर सिर्जना गर्ने सरकारको लक्ष्य छ । सरकारले गरिवी निवारण कोषको कार्यक्रमबाट आगामी ६ महिनामा करिव ४० हजारले थप रोजगारी पाउने आश्वासन दिएको छ ।  

मर्यादित बैदेशिक रोजगारी प्रवद्र्धन गरि बैदेशिक रोजगारीमा थप ५० हजार गुणस्तरीय रोजगारीकोे अवसर सिर्जना गर्ने सरकारले बताएको छ । आर्थिक तथा सामाजिक विकासको अभियानमा १० लाख स्वयंसेवक परिचालन हुने सरकारको दावी छ ।

सरकारले शान्ति, संविधान, सुशासन र समृद्धिका चार प्राथमिकता भएको भन्दै लगानी प्रवद्र्धन, फराकिलो आधारसहितको आर्थिक वृद्धि, रोजगारी र सामाजिक सुरक्षा प्रवद्र्धन गरी चार वटा अभियानलाई अगाडि बढाएको जनाइएको छ ।

आर्थिक समृद्धिका लागि केही छानिएका ठूला पूर्वाधारलाई राष्ट्रिय गौरवका आयोजनाका रुपमा समन्वयात्मक ढंगले अगाडि बढाइने सरकारको भनाई छ ।

सरकारले निम्न परियोजनाहरुलाई राष्ट्रिय गौरबका परियोजना भनेको छः

• काठमाण्डौ – तराई मधेस दु्रतमार्गको ट्र्याक खोल्ने काम यसै आर्थिक वर्षमा सम्पन्न गर्ने ।
• मध्य पहाडी लोकमार्गको ट्र्याक खोल्ने काम यसै आर्थिक वर्षमा सम्पन्न गर्ने ।
• भैरहवा र पोखरा विमानस्थललाई क्षेत्रीय विमानस्थलमा विकसित गर्न स्तरोन्नतिको कार्य यसै आर्थिक वर्षमा शुरु गर्ने ।
• बुढीगण्डकी जलविद्युत आयोजनाको एक वर्षभित्र डि.पि.आर. सम्पन्न गर्ने तथा पश्चिम सेती जलविद्यु्त आयोजनाको निर्माण कार्य शुरु गर्ने ।  
• निजगढमा दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको निर्माण प्रारम्भ गर्न विशेष पहल गर्ने ।
• तामाकोशी जलविद्युत आयोजनाको निर्माण कार्यलाई निरन्तरता दिई तोकिएको समयभित्रै सम्पन्न गर्ने ।
• पूर्व पश्चिम विद्युतीय रेल मार्ग निर्माणको पहल गर्ने ।
• हुलाकी राजमार्गको निर्माणमा तिव्रता ल्याउने ।
• मेलम्ची खानेपानी आयोजना सम्पन्न गर्ने ।
• कोशी, गण्डकी र कर्णाली क्षेत्रका उत्तर–दक्षिण लोकमार्गमा ट्र्याक खोल्ने कार्यलाई तिव्रता दिने ।
• सिक्टा सिंचाई आयोजनालाई तीन वर्षभित्र सम्पन्न गर्ने गरी निर्माण कार्यलाई निरन्तरता दिने । रानी जमरा सिंचाई आयोजनाको निर्माण कार्यमा तिव्रता दिइनेछ भने बबई सिंचाई आयोजनाको साइफन निर्माण कार्य यसै आर्थिक वर्षमा सम्पन्न गर्ने ।

यस्तै स्वदेशी तथा विदेशी लगानी प्रवद्र्धन गरी अवसरहरुबाट फाइदा लिन लगानी मैत्री वातावरण वनाउने, लगानीको अवरोध हटाउने, निजी क्षेत्रलाई लगानीका लागि प्रोत्साहित गर्ने काम  गरिने कार्ययोजनामा उल्लेख छ । यस्तै स्वदेशी उत्पादनको प्रयोगलाई प्रवद्र्धन तथा प्रोत्साहन गर्ने नीति अन्तर्गत स्वदेशमै उत्पादित वस्तुको प्रयोगलाई सरकारी निकायले प्रयोग गर्ने व्यवस्था मिलाइने कार्ययोजनामा उल्लेख छ ।
सरकारले घोषणा गरेको आर्थिक विकास र समृद्धिको तत्कालीन कार्ययोजनाको पूर्ण पाठ डाउनलोड गर्न तलको लिंक क्लिक गर्नुहोस्ः    Download Documen

राउटे जाति परिवर्तनतर्फ उन्मुख
बाख्रापालन गर्ने इच्छा

दीपक बुढा सुर्खेत,
लापोन्मुख, घुुमन्ते राउटे जातिको दैनिक व्यवहार, रहनसहन र कला संस्कृति परिवर्तन हुँदै गइरहेको छ । राउटे पहिलेको तुलनामा रुपियाँ, पैसा, आधुनिक सामग्रीमा बढी प्रभावित हुन थालेको जानकारहरु बताउँछन् । विगतमा पशुपालन गर्दा राम्रो नहुने भन्दै तिरस्कार गर्ने राउटे समुदायका व्यक्तिहरु पछिल्लो समयमा बाख्रापालन गर्ने इच्छा व्यक्त गर्न थालेका छन् । वनजंगल विनास हुँदै जानु र उनीहरुको मुख्य आहार गुना, बाँदर पाइन छोडेपछि राउटेहरुले बाख्रा पाल्ने इच्छा ब्यक्त गरेका हुन् ।
    राउटेका मुखिया ऐनबहादुर शाहीले हाम्रो अखवारसँग कुरा गर्दै भने–‘हाम्रो मुख्य सिकार बाँदर र गुना जंगलमा पाइनै छाडे, चाडपर्वमा मासु खानुपर्छ कसैले सहयोग गरेमा हामी बाख्रापालन गर्ने थियौं ।’ सामुदायिक वन र राष्ट्रिय वनमा प्रवेश असहज भएको बताउँदै राउटेका मुखिया ऐनबहादुरले सरकार, सामुदायिक वन, जिल्ला वन, प्रशासनलाई वनमा प्रवेश गर्ने वातावरण मिलाइदिन आग्रह गरे । वन जंगल विनाससँगै राउटेको मुख्य आहारा जंगली जनावार लोप भैरहेका छन् साथसाथै काठका सामग्री बनाएर बिक्री गरेर खाद्यान्न जुटाउने उनीहरुको अर्को पेशा पनि संकटमा पर्दै गएको छ ।
    ‘दिनप्रतिदिन गास, बास र कपासको समस्या हुन थाल्यो’ मुखिया ऐनबहादुरले भने–‘सरकारले दिँदै आएको मासिक भत्ता बढाएर पाँच हजार पु¥याउनुप¥यो, समयमै पाउनुप¥यो ।’ राउटे जाति पहिले नयाँ व्यक्ति देख्दा डराउने बोल्न नचाहने, फोटो खिच्न नदिने, महिलाहरुलाई सँगै नहिंडाउने मुखियाले भनेका सबै कुरा पालना गर्ने गर्थे तर, पछिल्लो समयमा उनीहरु धेरै परिवर्तन भएका छन् । उनीहरु अहिले खुलेरै आफ्ना समस्या राख्ने गर्छन, महिला प्रतिनिधिलाईसँगै हिडाउँछन्, मुखियाले भनेपनि चित्त नबुझेमा आन्तरिक संघर्ष गर्ने गरेको राउटेका विषयमा अनुसन्धान गरिरहेका वीरेन्द्रनगर बहुमुखी क्याम्पसका प्राध्यापक केशर रायमाझी बताउँछन् । 

राउटे जातिको कला संस्कृति, भाषा, दैनिकी, रितिरिवाजका बारेमा वीरेन्द्रनगर बहुमुखी क्याम्पस सुर्खेतका दुई जना प्राध्यापक गुरुप्रसाद गौतम र केशर रायमाझीले अध्ययन, अनुसन्धान गरिरहेका छन् ।
    राउटेका विषयमा अध्ययन गरी रहेका प्राध्यापक रायमाझीले भने–‘युवा पिढिपनि आधुनिक संस्कृतिबाट प्रभावित  रहेको छ । उनीहरु विस्तारै आफ्नो दैनिक जीवनलाई आधुनिक संस्कृति अनुसार परिवर्तन गरिरहेका छन्, जंगल विनास हुँदै जानु, जंगलमा बाँदर र गुना पाइन छोड्दा बाख्रापालन गर्ने इच्छा राखेका छन् ।’ राउटेको दैनिक जीवनशैली सकारात्मक र नकारात्मक दुई किसिमले परिवर्तन भैरहेको र विस्तारै
राउटेहरु सामाजिकरणतर्फ उन्मुख भैरहेको बताइएको छ ।
 स्थायी रुपमा बस्न नचाहने, वन जंगलमा घुमन्ते जिवन विताउँदै आफ्नै संसारमा रमाउन चाहने राउटे जाति पछिल्लो समयमा आधुनिकतातर्फ मोडिएको बताउँछन् वीरेन्द्रनगर बहुमुखी क्याम्पसका प्राध्यापक गुरुप्रसाद मैनाली । राउटे जातिको बास्तविक तथ्याङ्क कति रहेको छ भन्ने कुरा उनीहरु बताउँन चाहँदैनन् ।
राउटेका विषयमा जानकारहरुका अनुसार राउटे जाति एक सय ६५ को संख्यामा रहेको अनुमान गरिएको छ । राउटेको प्रमुख बास स्थान सुर्खेत, दैलेख, जाजरकोट, कालीकोट, बझाङ, बाजुरा, अछाम, रोल्पा रुकुमको तल्लो भेरी नदी किनारको जंगलमा रहेको छ । उनीहरु एक स्थानमा बढीमा एक महिना सम्ममात्रै बस्ने गर्छन् । आफ्ना सदस्यको मृत्यु भएमा लासलाई त्यहि ठाउँमा गाडेर देवताको पुजा गरी अन्यत्र वस्ति सार्ने गर्छन । उनीहरु बिरामी भएमा, चोटपटक लागेमा, शरीरमा घाउँ भएमा जडिबुटिको प्रयोग गर्ने गर्छन् । राउटे समुदायका बालबालिका कुपोषणको सिकार भैरहेकाले उनीहरुलाई पौष्टिक युक्त आहारको व्यवस्था गर्नुपर्ने, हात खुट्टामा घाउ खटिरा भएकाले स्वास्थ्य शिविरमार्फत स्वास्थ्य उपचारको व्यवस्था गर्नुपर्ने, उनीहरुलाई सामाजिकिरण गर्न मनोविमर्श अनुसार सहयोग गर्दै जानुपर्ने राउटेका विषयमा जानकार व्यक्तिहरुको भनाई रहेको छ ।
हिन्दु धर्म मान्ने राउटे जाति विवाह गर्दा केटाले केटीलाई फकाउने, मागी विवाह गर्ने, नभए मुखियाको सहयोगमा विवाह गर्ने गर्छन । त्यसैगरी मृत्यु संस्कारमा कुनै सदस्यको मृत्यु भएमा ७ दिनसम्म जुठो बार्ने, नुन नखाने तर मासु नियमित खाने गर्छन् । उनीहरुको मुख्य जाति कल्याल, रास्कोटी, राजवंशी हुन्छ । उनीहरुको कुलदेवता  दारेमस्टो हो । राउटेका मुखिया ऐनबहादुर, विरबहादुर, डिलबहादुर र सुर्यबहादुर शाही गरी पाँच जनारहेका छन् । दशै, तिहार, माघे संक्रान्ति, चैते दशैं मनाउने राउटे समुदायको संस्कृति प्रदर्शन कार्यक्रम शुक्रवार सुर्खेतको स्थानीय वीरेन्द्रनगर बहुमुखी क्याम्पसले आयोजना गरेको थियो ।
राउटे संस्कृतिको संरक्षण गर्दै उनीहरुको समस्याका बारेमा सरोकारवाला निकायवीचमा जानकारी दिने उद्देश्यले कार्यक्रमको आयोजना गरिएको थियो । उक्त अवसरमा राउटेका विषयमा अनुसन्धानकर्ता वीरेन्द्रनगर बहुमुखी क्याम्पसका प्राध्यापक केशर रायमाझी र प्राध्यापक गुरुप्रसाद गौतमले आफ्नो अनुसन्धानलाई सफल पार्न राउटेसँग मित लगाएका थिए ।

वीरेन्द्रनगर बहुमुखी क्याम्पस व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष भुषणकुमार मानन्धरको सभापतित्वमा सम्पन्न उक्त कार्यक्रममा क्षेत्रीय प्रशासन डा. धनराज रताला, सुरक्षा निकायका प्रमुख, विभिन्न सरकारी तथा गैरसरकारी संघ संस्थाका प्रमुख तथा प्रतिनिधिहरुको उपस्थिति रहेको थियो । सोही अवसरमा राउटे समुदायलाई वीरेन्द्रनगर बहुमुखी क्याम्पसले दुई वटा खसी र साढे तिन सय केजी चामल दिएको छ ।

डिवेट तालिम सम्पन्न

दीपक बुढा÷सुर्खेत
क्यँम्पस तथा उच्च माध्यामिक विद्यालयका विद्यार्थीहरुका लागि आयोजित डिवेट तालिम बुधबार वीरेन्द्रनगरमा सम्पन्न भएको छ । एलायन्सफर सोसलडायलग काठमाडौंको आयोजनामा चार दिने डिवेट तालिम  सम्पन्न भएको हो । विद्यार्थीहरुमा अध्ययन गर्ने बानिको विकास गर्न, खोज अनुसन्धान सिप विकास गर्न र सकारात्मक सोचको विकास गर्ने उद्देश्यले तालिमको आयोजना गरिएको थियो । तालिममा वीरेन्द्रनगरका १२ वटा उच्च मावि तथा क्याम्पसबाट २४ जना युवाहरुको सहभागिता रहेको थियो । तालिम प्रश्चात गरिएको ‘सरकारी विद्यालयमा शिक्षण गर्ने शिक्षकहरुले नीजि टयूसन कक्षाहरु सञ्चालन गर्नुले नेपालको विद्यालय शिक्ष्ाँको गुणस्तरमा गिरावट आएको छ’ विषयक डिवेट प्रतियोगितामा  जस्मिन के.सी. को समूहले उत्कृष्ट  स्थान प्राप्त गरेको थियो । तालिमको सहजिकरण एएसडी काठमाडौंका श्रीराम बजगाई र सुर्खेतका डिवेटर विनोद लम्साल, दिपक बुढा, निर्मल भण्डारी, यामराज भुषाल, असिरन खातुन लगायतले गरेका थिए । सहभागिलाई प्रमाणपत्र, उत्कृष्ट समूहलाई पुरस्कार समेत प्रदान गरिएको थियो । कार्यक्रममा बोल्दै एएसडी काठमाडौंका प्रतिनिधी श्रीराम बजगाईले युवाहरुको क्षमता विकास गर्दै सृजनशिलतातर्फ प्रेरित गर्न निरन्तर रुपमा यस किसिमका तालिम, गतिविधिहरु सञ्चालन गर्ने जानकारी दिएका थिए ।

नीजि बैंकहरु भित्रिनेक्रम जारी

दीपक बुढा
सुर्खेत जिल्लामा नीजि बैंकहरु भित्रिनेक्रम जारी रहेको छ । काठमाडौंमा केन्द्रीय कार्यालय रहेर सुर्खेतमा शाखा विस्तार गर्ने नीजि बैंक को संख्या १० पुगेको  पुगेको छ । ग्लोबल बैंक, कुमारी बैंक, बैंक अफ काठमाडौं, एसवीआई बैंक, एभरेष्ट बैंक, इन्भेष्टमेण्ट बैंक, एनएलआईसी बैंक, राष्ट्रिय सहकारी बैंक उपशाखा, छिमेकी लद्युवित्त बैंकले सुर्खेतमा आफ्नो शाखा कार्यालय स्थापना गरिसकेका छन् । भने क्षेत्रीय स्तरका बागेश्वरी बैंक, रारा विकास बैंक, का“क्रेविहार बैंकले समेत सेवा प्रवाह गरिरहेका छन् । साथै सरकारी राष्ट्रिय बाणिज्य बैंक, कृषि विकास बैंक र नेपाल बैंक लिमिटेडले समेत सेवा उपलब्ध गराउ“दै आएका छन् ।
सिटिजन बैंक इन्टरनेशनल लिमिटेडको ३३ औं शाखा वीरेन्द्रनगरमा सञ्चालन भएको छ । सोमबार शाखाको भव्य समारोहका बीच बैंकका अध्यक्ष श्री प्रदिपजंग पाण्डेले समुद्घाटन गरेका छन् । यस शाखाले  उद्घाटनका दिनमै ४५ खाता खोली रु १ करोड भन्दा बढिको निक्षेप समेत  संकलन गरेको छ । यस  शाखाको स्थापनाबाट  उत्पादनशिल क्षेत्रमा कर्जा विस्तार गर्न र हुम्ला लगायतका मध्यपश्चिमका दुर्गंम जिल्लाका जनतालाई थप सेवा प्रदान गर्न सहयोग पुग्ने विश्वास अध्यक्ष प्रदिपजंग पाण्डेले व्यक्त गरे । उनले सुर्खेतको सदरमुकाम वीरेन्द्रनगर तथा यस क्षेत्रको वरपरका जनता र व्यबसायिहरुलाई अन्तर्राष्ट्रिय गुणस्तरको बैंकिङ सेवा दिने उद्देश्य लिएको यस बैंकको सुर्खेत शाखाबाट समेत ग्राहकहरुले आधुनिक बैंकिङ सेवा प्राप्त गर्न सक्ने बताए  ।
साथै उनले समारोहमा सुर्खेतले जडिबुटि, यातायात, जलबिद्युत, सिमेन्ट आदि क्षेत्रमा संभावना बोकेले सोही क्षेत्रमा बैंकको लगानी केन्द्रीत हुने उनले जानकारी दिए ।  बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत राजनसिंह भण्डारीले बैंकले नेपालका १४ वटै अञ्चलमा शाखा विस्तार गरी आप्नो सञ्जाल फैलाएको तथा ग्राहकको सेवामा अझ मजबुत ढंगले बिभिन्न सेवाहरु उपलब्ध गराउने बताए । बैंकले यस शाखाबाट रेमिट्यान्स सेवा, डा«फ्ट, टि.टी., भिसा ए.टि.एम.कार्ड सेवा, विभिन्न किसिम का कर्जा सुबिधाहरु तथा कुनै पनि शाखा
बाट रकम झिक्न र राख्न सकिने जस्ता सुविधाहरु प्नि उपलब्ध गराएको र  जिल्लाका उद्योगी तथा ब्यापारिहरुलाई देशभर ब्यापार सञ्चालन गर्न सहजता प्रदान गर्ने विश्वास लिएको  बैंकले बताएको छ । यस शाखाले  उद्घाटनका दिनमै ४५५ खाता खोली रु १ करोड भन्दा बढिको निक्षेप  पनि संकलन गरेको छ । समारोहमा नेपाल पत्रकार महासंघका क्षेत्रीय संयोजक तथा नेपाल पत्रकार महासंघका केन्द्रिय सदस्य सूर्यमणि गौतम, उद्योग बाणिज्य संघ सुर्खेतका अध्यक्ष बिष्णुबहादुर शाही, उद्योग बाणिज्य संघ सुर्खेतका पूर्व अध्यक्ष निरक के.सी., सचिव प्रकाश अधिकारी, प्रथम उपाध्यक्ष पूर्णचन्द्र सापकोटाले समेत  सञ्चालित बैंकलाई शुभकामना दिएका थिए । बैंकका अध्यक्ष प्रदिपजंग पाण्डेको सभापतित्व र बैंकका कार्यकारी अधिकृत राजन सिंह भण्डारीको प्रमुख आतिथ्यमा सम्पन्न उदघाटन समारोहमा सरकारी कार्यालयका प्रमुखहरु, सुर्खेत जिल्लाका उद्योगी, ब्यापारी, विभिन्न संघ संस्थाका प्रमुख तथा प्रतिनिधिहरु लगायतको उपस्थिति रहेको थियो । सो समारोहमा १७ जना राउटेहरुले साँस्कृतिक कार्यक्रम पनि प्रदर्शन गरेका थिए ।

जातीयता आधारमा गरिने संघीयतालेदेश विखण्डन : थापा

सुर्खेत, माघ ७ - 

राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी नेपालका अध्यक्ष कमल थापाले जातीय आधारमा गरिने संघीयताले देश विखण्डन हुने बताएका छन् । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी नेपाल सुर्खेतले शनिबार वीरेन्द्रनगरमा आयोजना गरेको अञ्चलस्तरीय सम्मेलनमा बोल्दै अध्यक्ष थापाले जातीय आधारमा संघीयता नभई स्थानीयस्वायत्त शासनलाई बलियो बनाउनु पर्ने धारणा व्यक्त गरे । सर्वोच्च अदालतले गरेको ऐतिहासिक फैसालले देशको राष्ट्रिय राजनीति निर्णायक मोडमा आइपुगेको बताउँदै उनले भने, 'बरम्बार संविधानसभाको म्याद थप गर्ने दलहरुको अभिष्टलाई सर्वोच्चले रोक लगाएको छ ।'

संविधानसभालाई रवर स्ट्याम्पको संज्ञा दिँदै अध्यक्ष थापाले संसद र स्थानीय निकायको निर्वाचन हुन सकेको छैन्, बल्लबल्ल चुनाव गरी पठाएको संविधान सभालाई ठूला दलले रवर स्ट्याम्पका रुपमा परिणत गराएको आरोप लगाए । 

ताजा चुनावका लागि निर्वाचनमा जानु पर्ने औचित्य सर्वोच्चको फौसलाले पुष्टि गरेको बताउँदै उनले भने, 'जनता फेरी निर्णायक भूमिकामा रहेका छन्, त्यो प्रतीक्षाको घडी जेठ १४ हो ।'

हिंसाको निशानामा सर्वसाधारण परेका हुन्छन् तर अपराधी पत्ता लाग्दैन पत्ता लागे पनि पक्राउ पर्दैन, किन भने अराध र अपराधीलाई राजनीतिक दलहरुले संरक्षण गरिरहेका छन्, उनले भने, हिंसा र डन संस्कृतिको विकास भएको छ ।' 

एकैपटकमा तीन पटक पेट्रोलियम पदार्थको भाउ बढाएर जनताको ढाड सेकेको तर आर्थिक वृद्ध गर्ने उद्योग धन्दा खोल्न नसेको र वेरोजगारी समस्या दिनप्रतिदिन बढ्दै गएको उनको आरोप थियो ।

राप्रपा नेपाल सुर्खेतका अध्यक्ष भरत ढकालको अध्यक्षतामा भएको उक्त सभामा राप्रपा नेपालका संसदीय दलका नेता तथा सभासद चन्द्रबहादुर गुरुङ, उपाध्यक्ष धवलशम्शेर राणा, सभासद कुन्ति शाही, केन्द्रीय सदस्य मुकुन्द श्याम गिरी लगायतले आफ्नो धारण राखेका थिए । 

भेरी अञ्चलका ५ जिल्लाका कार्यकर्ताहरुको सभागाति रहेको उक्त कार्यक्रममा राप्रपा नेपालका स्थानीय बृद्ध नेता देवीदत्त उपाध्यायलाई सम्मान गरिएको थियो ।

 अनुसन्धानका विषयमा ‘कर्मचारी नेता’ को दौडधुप

दीपक बुढा÷सुर्खेत

अपहरण गरी फिरौती असुलेको आरोपमा पक्राउ परेका व्यक्तिको अनुसन्धान प्रभावित पार्न कर्मचारी संगठन दौडधुपमा लागेको छ । आफनै कार्यालयका प्रमुखलाई अहरण गरी फिरौती असुलेको आरोपमा बिहिबार विश्वम्भर नाथ पक्राउ परेका थिए । पक्राउ परेका उनी एकीकृत नेकपा माओवादी कर्मचारी संगठन सुर्खेतका साधारण सदस्य हुन् । पक्राउ परेको सम्बन्धमा बुझन भन्दै शुक्रबार राष्ट्रिय कर्मचारी संगठनका प्रतिनीधि सहितको एक टोली पटक पटक जिल्ला प्रशासन कार्यालय र जिल्ला प्रहरी कार्यालय पुगेको थियो । ‘अनुसन्धानलाई प्रभावित पार्न खोजिएको छ । कर्मचारी संगठन समेत उसको गल्ती बचाउन गर्न प्रशासन धाईरहेका छन्’ प्रशासन स्रोतले जानकारी दिएको छ । स्रोतले भन्यो ‘घटनाको  छानविन अनुसन्धान हु“दैछ तर कर्मचारी संगठन बचाउमा लागेका छन् ।’ शुक्रबर मात्रै राष्ट्रिय कर्मचारी संगठनका जिल्ला नेता देखि भेरी कर्णाली राज्य समितिका पदाधिकारी समेत जिल्ला विश्वनाथलाई भेटनभन्दै प्रहरी र प्रशासन कार्यालय पुगेका छन् । अनुसन्धानको क्रममा रहेको भन्दै जिल्ला प्रहरी कार्यालय उनीहरुलाई सुरक्षाकर्मीले भेटने अनुमति छैन भन्दै फकाईदिएका थिए । तर जिल्ला प्रशासन कार्यालयका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी हरी प्याकुरेलसंग कर्मचारी संगठनका प्रतिनीधिहरुले   विश्वनाथको पक्षमा कुरा उठाउ“दै बचाउ गरेको बुझिएको छ । शैक्षिक तालिम केन्द्रका निमित्त प्रमुख विष्णुप्रसाद अधिकारीलाई अपहरण गरी फिरौती रकम लिएको आरोपमा कार्यालयका कम्प्युटर अपरेटर विश्वम्भर नाथलाई पक्राउ प्रहरीले पक्राउ गरेको हो । घटनाका पिडित विष्णुप्रसाद अधिकारीले प्रहरीमा दिएको जाहेरीका आधारमा उनलाई पक्राउ गरिएको थियो । विश्वम्भर पक्राउको घटना र कर्मचारी संगठनको दौडधुपका विषयमा भने कर्मचारी जिल्ला संगठनका उपाध्याक्ष बेचुलाल चौधरीले घटनाको वास्तविकता बुझन मात्रै खोजिएको बताए ।  उनले भने–‘घटनामा कार्यालय प्रमुख र उनी श्रीमतिका फरक  भनाई आएको छ ।’–उनले भने यो घटना  योजनाबद्ध रुपमा फसाउने नियतले भएको हुने सक्छ हामी बुझदैछौं ।’ विश्वम्भरले भेटनुछ भन्दै पटक पटक उनीहरु जिल्ला प्रहरी कार्यालय पुगेका थिए । ‘हामीलाई प्रहरी प्रमुख गोविन्दराम परियारले अनुसन्धानका क्रममा रहेकाले भेटन नमिल्ने भन्दै फर्कादिए । हामी आईतबार जान्छौं ।’– कर्मचारी संगठनका जिल्ला उपाध्यक्ष चौधरीले भने । जिल्ला प्रहरी कार्यालय प्रमुख गोविन्दराम परियारले घटनाका विषयमा अनुसन्धान भैरहेको जानकारी दिएका छन् । टेलिकमको केन्द्रीय
कार्यालयमा धम्काईएको टेलिफोन रेकर्ड  झिकाउन पहल भैरहेको जानकारी दिए ।  उनले उक्त घटनाका विषयमा कुनै पनि अन्य कुनै प्रतिक्रिया दिन नमिल्ने बताए । विश्वम्भरले यस अघि पनि जिल्ला शिक्षा कार्यालय सुर्खेत केही कर्मचारी र शैक्षिक तालिम केन्द्रका अन्य कर्मचारीलाई समेत धम्क्याएको भन्ने खबर प्रहरीमा आएको जनाईएको छ । प्रहरीले मौखिक सूचना आएको तर त्यसको अनुसन्धान जारी रहेको प्रहरी प्रमुख परियारले बताए ।  ‘भाइरस पार्टी’ संग सम्वन्धित बताउने नाथले अधिकारीलाई मंसिर २७ गते कुइनेपानी जंगलमा लगि पा“च लाख रुपैया“ मागेको र बार्गेनिङमा एक लाख ५० हजार दिने सहमतिपछि छोडेको सुर्खेतका प्रहरी प्रमुख एसपी गोविन्द परियारले बताए । ‘ उक्त दिन उनले अधिकारीलाई सा“झ ६ बजेदेखि दुई घण्टा कुइनेपानीमा बन्धक बनाए’, परियारले भने, ‘रकम दिन मन्जुर भएपछि उनले छोडे ।’ कुइनेपानीमा भएको सहमतिअनुसार बिहीबार बिहान अधिकारीबाट रकम लिइरहेको अवस्थामा जिल्ला प्रहरी कार्यालयबाट गएको प्रहरीटोलीले उनलाई पक्राउ गरेको थियो । तालिम केन्द्रको चौकिदार बस्ने कोठामा रकम मागिरहेको सुराकी पाएपछि सई शिवकुमार वलीको कमाण्डमा खटिएको टोलीले उनलाई पक्राउ गरेको थियो । नाथबाट फिरौतीबापत बुझेको २५ हजार नगदसमेत बरामद गरिएको एसपी परियारले जानकारी दिए । नाथ पुस मसान्तसम्म केन्द्रमा कम्प्युटर अपरेटर पदमा कार्यरत रहेको प्रहरीले जनाएको छ । उनले कार्यरत रहेकै अवस्थामा अधिकारीलाई फोनबाट पटकपटक रकम माग गरेको र नदिएमा ज्यान मार्ने धम्की दिएको प्रहरीको भनाइ छ । प्रहरीले अपहरण तथा शरीर बन्धक अभियोगमा हिरासतमा लिई अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

किशोरीको सव भेटियो

½सुर्खेत, ५ माघ½
रत्नराजमार्ग अन्तरगत पर्ने भेरी पुल देखि करिब एक किलोमिटर तल बिहिबार एक किशोरीका सव भेटिएको छ । करिब १७÷१८ बर्षे किशोरीले बिहिबार दिउ“सो भेरी नदि पुलबाट हाम फालेर आत्महत्या गरेको प्रत्यक्ष दर्शी स्थानीयबासीन्दाले जनाएका छन् । भेरी पुलबाट हाम फालि आत्म हत्या गरेको भन्ने स्थानीयबासीन्दाले जानकारी दिए पनि प्रहरीले भने त्यसलाई पुष्टि गरेको छैन् । नाम, ठेगाना नखुलेकी ती किशोरीको सव  दिउसो ३ बजे स्थानीयबासीन्दा को सक्रियतामा प्रहरीले एक किलोमिटर तल भेटाएको थियो । गुरुङ, क्षत्री जातको किशोरी हुन सक्ने प्रहरीको अनुमान  रहेको छ । किशोरीको सब पोष्टमाटमका मध्यपश्चिम क्षेत्रीय अस्पतालमा ल्याईएको छ  । टेलिफोन सम्पर्कमा घटनाको थप अनुसन्धान भैरहेको जिल्ला प्रहरी कार्यालय सुर्खेतले जनाएको छ ।

आफ्नै हाकिमलाई अपहरण गर्न पक्राउ

दीपक बुढा
आफू कार्यरत कार्यालयकै प्रमुखलाई अपहरण गरी फिरौती रकम असुल्ने एक व्यक्तिलाई सुर्खेत प्रहरीले बिहीबार पक्राउ गरेको छ । शैक्षिक तालिम केन्द्रका निमित्त प्रमुख विष्णुप्रसाद अधिकारीलाई अपहरण गरी फिरौती रकम लिएको आरोपमा कार्यालयका कम्प्युटर अपरेटर विश्वम्भर नाथलाई पक्राउ गरिएको प्रहरीले जनाएको छ । ‘भाइरस पार्टी’संग सम्वन्धित बताउने नाथले अधिकारीलाई मंसिर २७ गते कुइनेपानी जंगलमा लगि पा“च लाख रुपैया“ मागेको र बार्गेनिङमा एक लाख ५० हजार दिने सहमतिपछि छोडेको सुर्खेतका प्रहरी प्रमुख एसपी गोविन्द परियारले बताए । ‘उक्त दिन उनले अधिकारीलाई सा“झ ६ बजेदेखि दुई घण्टा कुइनेपानीमा बन्धक बनाए’, परियारले भने, ‘रकम दिन मन्जुर भएपछि उनले छोडे ।’ कुइनेपानीमा भएको सहमतिअनुसार बिहीबार बिहान अधिकारीबाट रकम लिइरहेको अवस्थामा जिल्ला प्रहरी कार्यालयबाट गएको प्रहरीटोलीले उनलाई पक्राउ गरेको थियो । तालिम केन्द्रको चौकिदार बस्ने कोठामा रकम मागिरहेको सुराकी पाएपछि सई शिवकुमार वलीको कमाण्डमा खटिएको टोलीले उनलाई पक्राउ गरेको थियो । नाथबाट फिरौतीबापत बुझेको २५ हजार नगदसमेत बरामद गरिएको एसपी परियारले जानकारी दिए । नाथ पुस मसान्तसम्म केन्द्रमा कम्प्युटर अपरेटर पदमा कार्यरत रहेको प्रहरीले जनाएको छ । उनले कार्यरत रहेकै अवस्थामा अधिकारीलाई फोनबाट पटकपटक रकम माग गरेको र नदिएमा ज्यान मार्ने धम्की दिएको प्रहरीको भनाइ छ । प्रहरीले अपहरण तथा शरीर बन्धक अभियोगमा हिरासतमा लिई अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

 दुई दशकदेखि अधुरै बाटोले पूर्णता पाउने

दीपक बुढा /सुर्खेत, ५ माघ½
दुई दशकदेखि निर्माण प्रारम्भ गरिएको कृषि सडकले पूर्णता पाउने भएको छ । दशरथपुर–नेटा–दह जोडने करिब ४० किलोमिटर लामो कृषि मोटरबाटो निर्माणका लागि ग्रामिण पहु“च सुधार तथा विकेन्द्रिकरण आयोजना (आरएआईडिपि) ले सहयोग गर्ने भएपछि बाटोले पूर्णता पाउने भएको हो । बजेट अभावमा निर्माण कार्य हुन सकेको थिएन । जिल्ला विकास समिति मार्फत प्रत्येक बर्ष २० देखि २५ लाख बजेट विनियोजन भएपनि स्टीमेट अनुसारको बजेट नहु“दा काम हु“दै विचमा रोकिदै आएको थियो । विगतमा लामो समय सम्म द्वन्द्व र त्यसपछि प्रयाप्त बजेट अभावमा कृषि मोटरबाटो निर्माण रोकिएको थियो । शान्ति स्थापना पछि मात्रै उक्त बाटोको केहि काम भएको स्थानीयबासीले जानकारी दिए ।  आरएआईडिपिले उक्त कृषि मोटरबाटो निर्माणका लागि पहिलो चरणमा विस्तृत अध्ययन कार्य सुरु गरेको छ । आफ्नै सक्रियतामा ट्रयाक खोली यातायातका साधनहरु आवत जावत गर्ने तर स्तर बृद्धि हुन नसकेका सडक आयोजनाहरुमा आरएआईडिपि ले लगानी गर्ने गरेको छ ।  आरएआईडिपि मार्फत कृषि मोटरबाटो निर्माण कार्य पुरा हुने भएपछि स्थानीयबासीन्दा भने बाटो निर्माणले पूर्णता पाउनेमा विश्वस्त भएका छन् ।  आरएआईडिपिका सामाजिक परिचालक बुद्धिसिंह चौधरीले कृषि मोटरबाटोको सर्वे सहित स्टीमेट तयार गर्न सुरु गरेको बताए । ‘पहिलो चरणमा दुई वटा उपभोक्ता समिति गठन गरेका छौं ’–उनले भने । उपभोक्ता समिति, स्थानीयाबासिन्दाको सक्रियतामा विस्तृत अध्ययन सहित निर्माण कार्य सुरु हुने उनले जानकारी दिए ।
दशथपुर, नेटा, खानीखोला, रानीबाट हु“दै जाजरकोट जिल्लाका स्थानीयबासीन्दाहरुले उक्त मोटरबाटो निर्माण पछि लाभान्वित हुने भएका छन् । त्यस क्षेत्रमा उत्पादन हुने अदुवा, लसुन, केरा, टिम्मुर, तरकारी, काफल,मौरीको मह, लगायतका कृषि उत्पादनको सहजै विक्रि वितरण हुने भएको छ । त्यस्तै स्वास्थ्य उपचारमा सहज, गाउ“मा उत्पादन हुने दुध, दहि, घ्यूले समेत राम्रो बजार पाउने स्थानीयबासीन्दाले आस गरेका छन् । बाटो निर्माण उपभोक्ता समिति सल्यास २ का अध्यक्ष
गणेश नेपालीले स्थानीय जनश्रमदान र जिविसको सहयोगमा निर्माण कार्य प्ररम्भ भएको करिब दुई दशक हु“दा समेत निर्माण पुरा हुन नसकेको मोटरबाटो अब पुरा हुने बताए । उनले भने–‘जिविसबाट आउने रकम थोरै हुन्थ्यो । बजेट अभावमा अलीअलि काम ग¥यो अनि रोक्यो । अब भने पुरा हुने आसमा छौं ।’ उक्त मोटरबाटो निर्माणका लागि जिल्ला विकास समितिले पटक पटक गरी ६५ लाख रकम खर्च गरिसकेको थियो । चालु आर्थिक बर्षमा जिल्ला विकास समितिमार्फत प्राप्त २० लाख र स्थानीय जनश्रमदानबाट २० किलोमिटर ट्रयाक खोल्ने कार्य सकिएको उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष नेपालीले जानकारी दिए । यस अघि एक पहिलो पटक १० लाख, दोस्रो पटक २० लाख, तेस्रो पटक २५ लाख र अन्तिममा २० लाख गरी ६५ लाख रकम खर्च भैसकेको थियो ।  आरएआईडिपिले यो संगै यस अघि सुर्खेतको पश्चिम बडडीचौर–गुठु कृषि सडक आयोजना र रानीमत्ता–धरमपोखरा कृषि सडकमा लगानी गरी निर्माण र स्तरबृद्धिको कार्य सुरु गरिसकेको छ । पश्चिम बडडीचौर–गुठु सडक आयोजनाको बजेट दलिय भागभण्डामा उपभोक्ता समिति गठन गरी कार्य गरिएको थियो ।

सुखर्ेत(तेलपानी सडक निमार्ण्ा तयारीमा

दीपक बुढा/सुखर्ेत
सुखर्ेतदेखि तेलापानी हु“दै बर्दिया भुरिगाउ“ जोडने मोटरबाटो निर्माण्ा कार्य सुरु हुने भएको छ । सुखर्ेत देखि तेलपानी सम्म टयाक खोलिएको उत्तm मोटरबाटो राष्टि्रय निकुञ्जले अनुमति नदि“दा रोकिएको थियो । वातावरण्ा मन्त्रालयले गत पुस २४ मा उक्त सडकसम्बन्धी वातावरण्ाीय प्रभाव मूल्यांकन (र्इआर्इए) प्रतिवेदन स्वीक ृत गरेपछि सडक निर्माण्ा अघि बढाउन विभागलार्इ बाटो खुलेको हो । सडक विभागले ‘फुलब्राइट सन्सल्टेन्सी प्रालि' बाट र्इआर्इए गराएको थियो । सडक विभागका सिनियर डिभिजनल इन्जिनियर पूर्ण्ाशिद्धिलाल श्रेष्ठका अनुसार चालू आर्थिक वर्ष्ामा उक्त सडकका लागि ५५ लाख रुपैया“ बजेट छुटयार्इएको छ । सडक डिभिजनल कार्यालय नेपालगन्जबाट ३५ र डिभिजनल कार्यालय सुर्खेतबाट २० गरी कुल ५५ लाख रुपैया“ बजेट विनियोजन भएको छ । कम रुख काटेर पनि सडक बनाउन सकिने वैकल्पिक रेखांकनभन्दा बाहिर गएर सडक विभागले धेरै रुख काटिने गरी सडक बनाउने प्रत्रिmया अघि बढाएको हो । सडक विभागका इन्जिनियर श्रेष्ठले भुरिगाउ“ र त्यस वरपरका ब्यापारीको चर्को दबाबमा तेलपानी सडक निर्माण्ा हुन लागेको बताए । भुरिगाउ“बाटै सडक बनाउनुमा ब्यापारीको स्वार्थबढी देखिन्छ,' उनले भने । र्इआर्इए स्वीक ृत भए पनि सरोकारवाला वन मन्त्रालयलार्इ भने त्यसको जानकारी छैन ।सडक विभागले बर्दिया निकुञ्जका भmन्डै साढे १६ हजार रुख मासेर निकुञ्जभित्रबाटै सुखर्ेतको तेलपानी जोड्‍ने सडक निर्माण्ा अघि बढाएको छ । पूर्वपश्चिम राजमार्गो भुरिगाउ“बाट सुर्खेतको तेलपानी जोडने ५२ किलोमिटर सडकमध्ये ३९ किलोमिटर चुरेको जंगलभित्र पर्छ भने २७ किलोमिटर बर्दिया निकुञ्जभित्र । सडक बनाउन लागिएको वन क्ष्ोत्र जैविक विविधता र वन्यजन्तुका हिसाबले महत्वपूर्ण्ा छ । सडक विभागले भुरिगाउ“(तेलपानी(सुखर्ेत सडक परियोजना माफत निकुञ्जका १६ हजार ३ सय ९९ रुख मासेर सडक बनाउन लागेको हो । त्यसमध्ये सबैभन्दा बढी सालका रुख काटिने छन्‍ भने दुर्लभ वन्यजन्तुहरु बाघ र हात्तीको बासस्थान पनि विनाश हुनेछ । त्यस्तै, खयर, सुनाखरी, निगालो, सुनगाभा लगायत प्रजातिका रुख पनि काटिने छन्‍ । सडक बनाउन लागिएको क्ष्ोत्र बाघ, कालो भालु, चितुवा, लंगुर, घोरल, चित्तललगायत वन्यजन्तुको मुख्य बासस्थान समेत हो । बासस्थान खल्बलिए बाघ पाइने देशहरुले सन्‍ २०२२ सम्म संख्या दोब्बर पार्ने महत्वाकांक्ष्ाी घोष्ाण्ाामा समेत आघात पुग्ने जानकारहरुको विश्लेष्ाण्ा छ । बर्दियाको भुरिगाउ“देखि एक किलोमिटर परको रानीपुरबाट निकुञ्जको उत्तरी भाग पानीटयांंकी हु“दै उक्त सडक  सुखर्ेतको तेलपानी र कुसुम्बास जोडन लागिएको हो । अहिले भएको कोहलपुर(सुखर्ेतको ८० किलोमिटर सडकको वैकल्पिक मार्गका रुपमा उक्त सडक बनाउन लागिए पनि रानीपुरदेखि तेलपानीसम्मको ३९ किलोमिटरसम्म कुनै मानवबस्ती छैन ।जानकारहरुका अनुसार सुखर्ेत सीमा सुरु भएपछि मात्रै मानवबस्ती सुरु हुन्छ । संरक्ष्ाण्ाकर्मी सूर्यबहादुर पाण्डेका अनुसार त्यहा“ तेलपानी, हरियोका“डा, मण्डपका“डा र बा“सपानी गरी चार गाविस छन्‍ । ती चार गाविसमा जम्मा ४ हजार मात्रै जनता छन्‍ । ३८ दशमलव ७३ किलोमिटर सडक चुरे क्ष्ोत्रमा पर्छ । चार मिटर चौडाइ रहने सडक बनाउ“दा चारवटा पक्की पुल, सातवटा कज्वे र एक सय ७३ वटा कल्बर्ट बनाउनुपनर्े हुन्छ । प्रस्तावित सडकको आठवटा स्थान भौगोलिक हिसाबले निकै कमजोर छ । चुरे क्ष्ोत्र कमजोर (प्रmेर्जाएल) हुने भएकाले खतरा रहेको जानकारहरु बताउ“छन्‍ ।  र्इआर्इए स्वीक ृत भए पनि सरोकारवाला वन मन्त्रालयलार्इ भने त्यसको जानकारी छैन । ‘पहिला प्रोजेक्ट बनाएर स्वीक ृत गरेपछि मात्रै वन मन्त्रालयलार्इ जानकारी दिने पुरानै रोग हो,' वन प्रवक्ता रामप्रसाद लम्सालले भने, ‘त्यो सडकबारे हामीलार्इ जानकारी छैन ।' वातावरण्ा मन्त्रालयको ‘र्इआर्इए' महाशाखाका सिनियर डिभिजनल इन्जिनियर भाइराजा मानन्धरले ‘दबाबमा र्इआर्इए प्रतिवेदन स्वीक ृत गरेको' स्विकारे । ‘दबाब थाम्न सकिएन,' उनले भने । बनाइन लागेको सडक राष्टि्रय प्राथमिकताको पनि होइन । क्ष्ोत्रीयस्तरको उक्त सडक ‘पिटु' अन्तर्गको हो ।   राष्टि्रय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्ष्ाण्ा विभागका महानिदर्ेशक क ृष्ण्ाप्रसाद आचार्यले स्वीक ृत र्इआर्इए प्रतिवेदन अनुसार सडक बनाइए निकुञ्जमा धेरै विनाश हुने बताए । ‘वातावरण्ा मन्त्रालयले धेरै रुख काटिने गरी सडक बनाउन र्इआर्इए स्वीक ृति दिएको छ' महानिदर्ेशक आचार्यले भने, ‘हामीलार्इ थाहै नदिर्इ र्इआर्इए स्वीक ृत भएछ ।'

बंगुरपालन व्यवसया फस्टाउदो

दीपक बुढा सुखर्ेत
लाटीकोइली–९ बसपार्ककि रुपा देवकोटाले ब“गुर पालनलार्इनै आफ्‍ना जीविकोपार्जनको प्रमुख स्रोत बनाएकी छन्‍ । दुर्इ दशक पहिलेदेखि बंगुरपालन सुरु गरेकी रुपा अहिले बंगुरपालन व्यवसायलार्इनै आम्दानीको प्रमुख माध्यम बनाएकी छन्‍ ।बंगुरपालन व्यवसायमा पुरुष्ा भन्दापनि महिला बढी भेटीने गरेका छन्‍ । घरमा खाली रहेको समयलार्इ सदुपयोग गर्दै बंगुरपालनबाट घर खर्च महिलाहरु आफैले चलाउन थालेका हुन्‍ । उनी भन्छिन–"समयमा लेखपढ नभएकाले दैनिक घर खर्च चलाउनका लागि केहि न केहि पेशा त गनर्ुपनर्े बाध्यता भएकाले र बंगुरपालनबाट राम्रो आम्दानी हुने देखेकाले ब“गुरपालन गर्न थालेकी हु ।"रुपाको पा“च जनाको परीवार रहेका छन्‍ । रुपाले दुर्इ दशक पहिले एउटा बंगरबाट सुरु गरेको ब्यवसाय अहिले पा“च वटा बंगुर रहेका छन्‍ भने उनले बंगुरको बच्चावित्रिm गनर्े गरेकि छन्‍ । "बंगुरपालनबाट अहिले सम्म सन्तुष्ट छु यसैबाट घर व्यवहार चलाउछु । श्रीमानको पनि जागिर छैन । दुर्इ छोरा दुर्इ छोरी छन्‍, छोरीले क्याम्पस पढ्‍छे उनीहरुको सम्पुर्ण्ा पढार्इ खर्च यसैबाट चलेको छ ।" एउटाबाट सुरु गरेको बंगुरपालन अहिले उनीस“ग पा“च वटा बंगुर रहेका छन्‍ । बंगुरका बच्चा वित्रिm गरेर बाष्ािक ३६, ३७ हजार आम्दानी हुने गरेको उनको भनार्इ रहेको छ । बंगुरले एक पटकमा ७ देखि पन्ध्र वटा सम्म बच्चा दिने गर्छ । एउटा बच्चाको मुल्य तीन हजार रुपैया“ सम्ममा वित्रिm हुने गर्छ । वच्चाहरु राम्रोस“ग फस्टाएमा, रोग नलागेमा ब“गुर पालनबाट निकै आम्दानी हुने गर्छ । राम्रोस“ग खोर बनाएर व्यबस्थित  गरेर अभmैपनि धेरै ब“गुरहरु पाल्ने उनको सोचार्इ छ ।रुपा जस्तै लाटीकोइली–९ शान्तिनगरकी सिता विकलेपनि पा“च बर्ष्ादेखि बंगुरपालन गर्दै आर्इरहेकी छन्‍ । बंगुरपालनलार्इ व्यवसायीक रुपमा गर्न थालेपछि सिताको दैनिक घर खर्च चलाउन सजिलो भएको छ । "पहिले गिट्‍टी कुटेर आयको आम्दानीबाट सा“भm विहानको छाक टार्न मुस्किल पथ्र्यौ तर अहिले बंगुरपालन गर्न थालेपनि घर खर्च चलाउन सजिलो भएको छ ।"–सिताको भनार्इ थियो । इत्राम खोलाका किनारमा सुकुम्बासी जीवन चलाउ“दै आएकी सिता बंगुरपालनबाट राम्रो आम्दानी हुने तर बंगुरपाल्दा बच्चालार्इ ख्याल गनर्ुपनर्े र खोलको राम्रोसँग व्यवस्थापन गनर्ुपनर्े सुभmाव दिन्छिन्‍ । खोलाका किनारमा दु:खपूर्ण्ा जीवन विताउँदै आएको उनको परीवारमा मूख्य आम्दानीको स्रोत बंगुरपालनै हो । उनले भनिन–"बंगुर नपालेर के गनर्े, जग्गा जमिन छैन्‍, खोलाको किनारको बसार्इ, केहि रोजगारी छैन्‍ घर खर्च त चलाउँनै पर्‍यो नि ?"बाष्ािक ३० हजारभन्दाबढी आम्दानी हुने गरेको बताउँछिन सिता । उनलार्इ जिल्ला क ृष्ाि विकास कार्यालय सुखर्ेतले पहिलो पटक बंगुरपालन व्यवसाय सुरु गरेकि थिर्इन्‍ । आर्थिक अभावमा खोर समेत बनाउँन नसकेर व्यवसायलार्इ व्यवस्थित गराउन नसकेकोमा उनलार्इ पछुतो छ । जग्गा जमिन नभएका, अन्य व्यापार व्यवसाय नभएका ग ृहिण्ाीहरुले दैनिक घरखर्च चलाउनका लागि बंगुरपालन व्यवसाय अंगाल्ने गरेका छन्‍ । सुखर्ेतको इत्राम, नेवारे र खोकर्े खोला किनारमा बस्ने सयौं यस्ता सुकुम्बासी परिवालको मुख्य आम्दानीको स्रोतनै बंगुरपालन बनेको छ ।रुपा, सिता जस्तै लाटीकोइली–९ कि लक्ष्मि बस्याललेपनि लामो समयदेखि बंगुरपालन गर्दै आएकी छन्‍ । हाल उनीसंग तीन वटा बंगुर रहेका छन्‍ । एउटा बंगुरले अहिले ११ वटा बच्चा दिएको छ । ११ वटा बच्चा वित्रिm गरेमा ३० हजारभन्दाबढी आम्दानी हुने लक्ष्मिको अनुमान छ । उनी भन्छिन–"बंगुरपालन पटक–पटक आैष्ाधि खुवाउनुपर्छ, फोहोर गराउँछन्‍ सरसफार्इमा ध्यान पुर्‍याउनुपर्छ । पेसा धेरै राम्रो होइन तर के गनर्े अरु केहि रोजगारी छैन्‍ ।"

संस्क ृतदेखि सिसी क्यामरासम्म

दीपक बुढा/सुखर्ेत'
हाम्रा विद्यार्थीहरुलार्इ नयाँ(नयाँ प्रविधिको बारेमा जानकारी मात्रै गराउँदैनौं, त्यसको प्रयोग पनि गराउँदछौं' श्रीक ृष्ण्ा संस्क ृत तथा साधारण्ा उच्च माविका प्राचार्य गेहेन्द्रप्रसाद दाहाल भन्दै थिए('पढाएर मात्रै होइन त्यसलार्इ प्राक्टिकलमै हामीले लिएर गएका छौं ।' हुन पनि केही अघिसम्म 'बाहुनहरुले मात्रै पढ्‍ने विद्या' भनेर चिनिने संस्क ृत पढाउने विद्यालयको पहिचान बनाएको यो विद्यालयमा अहिले हरेक नयाँ प्रविधिहरु छन्‍ । यसै शैक्ष्ािक शत्रदेखि कम्प्युटर साइन्स, क ृष्ाि विज्ञान पनि सुरु गरेको विद्यालयले केहीअघि नेपालमै पहिलो पटक विद्यालयमा सिसी क्यामरा जडान गरेर 'नयाँ रेकर्ड' कायम गरेको छ । २०१५ साल बैशाख २२ गते तत्कालिन कटकुवा गाउँ पञ्चायत(८ गैरावारी भन्ने स्थानमा श्री क ृष्ण्ा प्राथमिक विद्यालयको नाममा स्थापना भएको विद्यालयको पढाइ पनि कटकुवाको पिपल चौतारोमा हुनेगर्दथ्यो । अहिले विद्यालय भवन भूकम्प प्रतिरोधात्मक बनाइएको छ । यो पनि नेपालकै पहिलो भूकम्प प्रतिरोधात्मक विद्यालय भवन बनाएर नयाँ रेकर्ड नै हो ।     पछिल्लो समयमा शिक्ष्ाा क्ष्ोत्रम देखिएको विक ृति र उच्छ ृङ्‍खल कार्यलार्इ रोक्न तथा विद्यार्थी र कक्ष्ाा शिक्ष्ाकहरुको अनुगमन गर्न सिसी क्यामरा जडान गरिएको दाहालले बताए । उनले भनेजस्तै पछिल्लो समयमा सुखर्ेतमा मात्रै दुर्इजना शिक्ष्ाकहरुमाथि आत्रmमण्ा भएको छ । धम्कीको त कुनै भएन्‍ । 'हरेक विद्यालयमा दैनिक अपराधिक क ृयाकलापहरु बढिरहेका छन्‍, विद्यार्थीहरु पढ्‍न आएका हुने की पढ्‍दिन आएका हुन्‍ । यसको बारेमा जानकारी पाउन पनि यो नयाँ प्रविधिले धेरै सहयोग पुर्‍याउने देखेर हामीले सिसी क्यामरा जडान गरेका हौं ।' सुखर्ेतमा एउटा विद्यालयका विद्यार्थी अर्को विद्यालयमा गएर अध्ययन गनर्े प्रव ृति पनि बढ्‍दो छ । सिसी क्यामरा जडान गरिएपछि कक्ष्ाामा नै नगएर कक्ष्ाा कोठाको गतिविधिहरु नियाल्न सजिलो भएको उनले सुनाए । 'सबै कक्ष्ाा कोठाको अनुगमन गर्न सम्भव पनि हुँदैन'( दाहालले सुनाए( 'सिसी क्यामरा जडान गरिएपछि अहिले सबै कक्ष्ाा कोठाको अनुगमन एउटै कम्प्युटरबाट सम्भव भएको छ ।' सिसी क्यामरा राख्ने सोच कहाँबाट आयोत विद्यालयलार्इ ? १२ वटा देश घुमी सकेका दाहाल सम्भmन्छन्‍ सुरुमा काठमाडौंको सोल्टी होटलमा एकजना साथीसँग घुम्न जाँदा त्यहाँ देखेको थिएँ । नयाँ प्रविधि भएकोले यसलार्इ प्रयोग गनर्े सोचेको थिएँ बल्ल अहिले पूराभयो । विद्यालयमा अहिले पनि संस्क ृतदेखि क ृष्ाि विज्ञान र शिक्ष्ाादेखि कम्प्यूटर साइन्ससम्म पढाइ हुन्छ । दाङमा रहेको संस्क ृत विश्व विद्यालयपछि सरकारी स्तरबाट संस्क ृत पढाइ हुने विद्यालय यो मात्रै हो । 'प्रविधिलार्इ पछ्‍याउन नसकेपछि मानिस र समाजपछि पर्छ' दाहालले सुनाए('कितावी ज्ञान पढाएर मात्रै हुँदैन, त्यसको प्रयोग गर्न पनि सक्नुपर्‍यो ।' उनले संस्क ृत भनेको माउ भाष्ाा भएको भन्दै माउ भाष्ाालार्इ जोगाइ राख्दै नयाँ बैज्ञानिक शिक्ष्ाा दिनका लागि क ृष्ाि विज्ञान, कम्प्यूटर शिक्ष्ाा लगायतका विष्ायहरु राखिएको बताए । पिपलको चौतारोमा पढाउन सुरु गरिएको लगभग एकवर्ष्ापछि अर्थात २०१६ साल भदौ एक गते तत्कालिन श्री ५ को सरकारबाट यो विद्यालयले स्वीक ृत पाएको थियो । सरकारी स्वीक ृति पाएपछि सुरुमा यो एककक्ष्ाादेखि पाँचकक्ष्ाासम्म स्कूल सञ्चालन गरिएको थियो । यही समयमा कटकुवाबाट मानवबस्ती वीरेन्द्रनगरतफ सर्न थालेपछि यो विद्यालय पनि अहिलेको ठाउँ वीरेन्द्रनगर नगरपालिका वडा(८ इत्रामको पिपलचौतारी नजिक भिमराज उपाध्यायले प्रदान गरेको ०(८(६ कठ्‍ठा जग्गामा सरेको थियो । पाँच कक्ष्ाासम्म स्वीक ृत पाएको लगभग २४ वर्ष्ापछि मात्रै २०३९ सालमा यस विद्यालयले निम्न माध्यमिकसम्मको पढाइ सुरु गरेको थियो । यसको दुइवर्ष्ापछि २०४१ सालमा माध्यमिक तह सुरु गरको विद्यालय २०४४ सालदेखि एसएलसी परीक्ष्ाामा सामेल भएको थियो । पहिलो पटक एसएलसीमा सामेल भएको विद्यालयले शत प्रतिशत रिजल्ट निकालेको थियो । यतिबेलासम्म संस्क ृतमात्रै पढाइ हुने गरेको विद्यालयमा समय सापेक्ष्ा परिवर्तन गर्दै लैजाने उद्देश्य अनुरुप २०४९ सालमा संस्क ृत माध्यमिक विद्यालयमा थप साधारण्ा माध्यमिक विद्यालय संचालनको लागि जिल्ला शिक्ष्ाा कार्यालय सुखर्ेतबाट अनुमति पाएको थियो । 'समाज परिवर्तनशिल समय अनुसार चल्छ । हामीपनि यसलार्इ आत्मसाथ गछौं' दाहाल भन्छन्‍('यसमा संस्क ृतदेखि अंग्रेजी र क ृष्ािदेखि कम्प्यूटरसम्म एकै थलोमा पढाएर नमूना विद्यालय बनाउनेतफ लागि रहेका छौं ।बाहुनले पढ्‍ने विद्या भनेर चिनिएको संस्क ृत पढ्‍नका लागि अहिले बाहुन विद्यार्थीहरु शून्य छन्‍ । बरु यो शिक्ष्ाामा क्ष्ोत्री, दलितहरु आर्कष्ाित भएका छन्‍ । विद्यालयको रेकर्डले पनि यस्तै देखाउँछ । अहिले विद्यालयमा संस्क ृत पढ्‍ने विद्यार्थीहरुको संख्या लगभग २१ छ । यी मध्ये आदि भन्दाबढी विद्यार्थीहरु बाहुन बाहेकका छन्‍ । संस्क ृत पढ्‍ने विद्यार्थीहरु बाट विद्यालयले कुनै पनि शुल्क लिने गरेको छैन । गएको आर्थिक वर्ष्ाबाट उच्च मावि पनि सञ्चालन गरेको विद्यालयले मानविकि, शिक्ष्ाा, व्यवस्थापन विज्ञान, क ृष्ाि विज्ञान संकायका विष्ायहरुमा पढाइ संचालन गर्दै आएको छ । विद्यालयले विज्ञान विष्ायमा दक्ष्ाता हासिल गर्न र आफूले सिकेका सीपलार्इ प्रयोगात्मक रुपमा विकास गर्न तीनवटा प्रयोशाला सुरु गरेको छ । तीनैवटा प्रयोगशाला कक्ष्ाको अत्याधुनिक तरिकाले व्यवस्था गरिएको छ ।

किन बास फेरिरहन्छन् राउटे ?

दुर्गालाल केसी

०

दाङ , पुस ३० - बाघमारे ३, पेदास्थित जंगलबाट एक बिहान राउटेहरू सबै बन्दोबस्तीका सामान बोकेर रुँदै, कराउँदै पूर्वतिर लागे । मानिस अचम्म मानेर हेरिरहे । के भएछ राउटेलाई ? किन रुँदै हिँडेका होलान् ? केहीबेरमा थाहा भयो राउटेका एक सदस्यको बिरामी भएर मृत्यु भएछ । त्यसपछि उनीहरू शान्तिनगर ५ स्थित केराघारीमा आएर अर्को बास बनाएर बसे ।
धेरैलाई जिज्ञासा हुन सक्छ किन राउटे एकै ठाउँमा घर बनाएर बस्दैनन् ? जंगलमा पनि उनीहरू किन एकै ठाउँमा नबसेर बास सर्दै हिँडेका होलान् ? जवाफ आउन सक्छ, नयाँ ठाउँ घुम्ने या खानाको खोजीमा तर होइन रहेछ । बसेको ठाउँमा कुनै सदस्यको मृत्यु भएमा तत्काल त्यस ठाउँ छाड्नुपर्ने राउटेको चलन रहेछ ।
कुनै सदस्यको मृत्यु भए तत्काल त्यही ठाउँमा गाडेर सबै जना रुँदै कराउँदै अर्को बासको खोजीमा हिँड्नुपर्ने संस्कारले गर्दा उनीहरू एकै ठाउँ बस्न नसक्ने रहेछन् । कतिपयलाई लाग्छ होला राउटेलाई सरकारले कतै घरबास बनाइदिएर बसाले पनि हुने । 'तर सरकारले कति ठाउँमा घर बनाइदिन सक्छ ? त्यस घरमा कोही मान्छे मर्नेबित्तिकै हामीले छोडी हाल्नुपर्छ,' राउटेका मुखिया मैनबहादुर शाहीले भने, 'एकै ठाउँमा बस्न नहुने हाम्रो संस्कारको बाध्यता हो ।'
मान्छे मर्नेबित्तिकै त्यस ठाउँलाई अशुभ ठानेर उनीहरू नयाँ ठाउँको खोजीमा हिँड्छन् । नयाँ ठाउँमा पुगेर मृत्युको पीडालाई भुल्ने गरेको मुखिया शाहीले बताए । 'नयाँ बासमा पुगेपछि मृतकका परिवारलाई सबैले सम्झाउँछौं । अब नयाँ ठाउँमा आइपुगियो, मर्ने मरिहाल्यो । अब केही हुँदैन भनेर सम्झाइन्छ,' उनले भने, 'त्यसपछि विस्तारै मृत्युको कुरा बिर्सन्छ ।'
मरेको मान्छेलाई उनीहरू किन नजलाएर गाड्छन् ? यसको पनि पीडादायक कारण रहेछ । जीवनभर राम्रो घरबास नपाएकामा राउटेलाई पनि चिन्ता रहेछ । 'यस जुनीमा राम्राे घरमा बस्न नपाए पनि अर्को जुनीमा राम्रो घर पाओस् भनेर गाड्ने गरिएको हो,' सहायक मुखिया दिलबहादुर शाहीले भने, 'जंगल हिँड्दा दुःख त छ तर संस्कारले गर्दा यसरी हिँड्नुपरेको छ । अर्को जन्ममा यसरी हिँड्न नपरोस् भनेर सबैले कामना गर्छन् ।'
वषर्ा, चिसो र हुरी बतासको समयमा जंगलको बसाइ निकै कष्टकर हुने दिलबहादुरले बताए । 'बालबालिका र वृद्धवृद्धालाई बचाउन साह्रै गाह्रो हुन्छ,' उनले भने, 'यसै कारणले त धेरैको मृत्यु हुन्छ ।' बालबालिकाले उचित स्याहार र पोषण नपाउने भएकाले धेरै बालबालिकाले ज्यान गुमाउने गरेका छन् । भर्खर जन्मेका बच्चा र सुत्केरी आमासमेत चिसो भुइँमा सुत्छन् । ओढ्ने, ओछ्याउने पर्याप्त छैनन् । शरीरमा कपडा छैन । यस्तो कठिनाइबीच पनि बास छोड्दै हिँड्नुपर्ने राउटेको परम्परागत बाध्यता भएको उनले बताए ।
राउटे बास सरेपछि अर्को ठाउँको अध्ययन गरी उपयुक्त ठाउँको छनोट गर्दैनन् । हिँड्दै जाँदा जहाँनेर रात पर्छ, त्यसैलाई उपयुक्त बासस्थान ठान्छन् । 'रात पर्‍यो भने भगवान्ले यहीं बस भनेको छ जस्तो लाग्छ,' अर्का सहायक मुखिया धनबहादुर शाहीले भने, 'त्यसपछि सबै जनाले रूखका हाँगाहरू काटेर छाप्रा बनाउँछौं । अर्को सदस्य नमर्दासम्म त्यहीं बस्छौं । अब यहाँ केही नहोस् भन्ने कामना गर्दै बस्छौं ।'
खानपिन, अव्यवस्थित बसाइ र औषधि उपचारको अभावले गर्दा सरदर महिनामा एक जनाको मृत्यु हुने गरेको शाहीले बताए । यही कारण राउटेको संख्या वर्षौंदेखि १ सय ५० कै हाराहारीमा छ । संख्या बढ्न नसक्नुको कारण असामयिक निधन भएको उनले बताए । नयाँ ठाउँमा पनि कसैको मृत्यु भए फेरि अर्को ठाउँ खोज्ने क्रममा प्रायः राउटेहरू दाङ, सल्यान, सुर्खेत, कैलाली, दैलेख, जाजरकोट, कालिकोटजस्ता जिल्लामा पुग्ने गर्छन् । प्रायःजसो एकपटक मानिस मरेको ठाउँमा फेरि जाँदैनन् ।
लामो समयसम्म कसैको मृत्यु नभए पनि त्यस ठाउँमा अन्य मानिसको चहलपहल धेरै बढ्यो र असुरक्षा महसुस भयो भने पनि उनीहरू बास सर्छन् । 'कतिपय ठाउँमा गाउँका मान्छे आएर वन मासिदिए भनेर सताउने गर्छन्,' रतनबहादुर शाहीले सुनाए, 'त्यस्तो अवस्थामा मानिस नमर्दै पनि बास सर्नुपर्ने हुन्छ तर यस्तो कमै ठाउँमा मात्र हुन्छ ।'
एक्कासि बास छोड्दा कोही मानिस जंगलतिर घुम्न गएको भए नहराओस् भनेर प्रत्येक सदस्यले बस्ती छोड्दा मुखियालाई जानकारी दिनुपर्ने नियम छ । यसले गर्दा एक्कासि बास सर्नुपर्दा को कहाँ गएको छ भन्ने कुरा थाहा हुने मुखिया शाहीले बताए । सरकारले प्रतिव्यक्ति प्रतिमहिना १ हजार रुपैयाँका दरले भत्ता दिने व्यवस्था गरेको छ तर राउटेहरू जंगलमा हिँडिराख्ने भएकाले भत्ता दिनलाई भेटाउनसमेत समस्या भइरहेको छ ।

सामाजिक सम्बाद समितिको निर्णय कार्यान्वयन हुन सकेन

देउलासिंह ठकुरी
कालीकोट पौष २९

शैक्षिक सुधारमा कालीकोट जिल्ला दशौं स्थानमा आएपनि गुणस्तरीय शिक्षाको सुरुवात गर्न आट बोकी अगाडी बढेका शिक्षक पेशाग संघ संगठन र सामाजीक संवाद समितिले तिन बर्ष अगाडि देखी बनाएको शैक्षिक योजना कार्यान्वयन हुन सकेन । शिक्षा कार्यलयको संम्बाद समितिले पौष २० गते जिल्लाको खस्किदो परीक्षा प्रणालीमा सुधार ल्याउन एसएलसी परीक्षाको होम सेन्टर परीबर्तन गरी परीक्षालाई मर्यादि तगर्न अनुगमनको पहुच पुग्ने गरी दाहा एरीयामा तिन, मान्म एरीयामा पाच, रास्कोट एरीयामा चार केन्द्र स्थापनाको निणर्य गरेको थियो । शिक्षा क्षेत्रमा राजनैतिक हस्तक्षेप नर्गने भनि प्रतिबद्धता जनाउदै आएका  जिल्ला स्थित ठूला राजनैतिक दलहरुले आपत्ति जनाएपछि केन्द्र यथावत नै भएका हुन । जिल्ला प्रशासन कार्यालय कालीकोटमा दलका प्रमूख, सुरक्षा निकाय प्रमूख र सामाजीक संबाद समिति बिच भएको छलफलमा समितिले गरेको निर्णयलाई उच्च मूल्यांकन गरीदा पनि जिल्लाको राजनैतिक परीवेस र भौगोलिक कठिनाइका कारण निर्णय बदल्नु परेको प्रमुख जिल्ला अधिकारी दुर्गादत्त ढकालले बताउनु भयो । परीक्षा प्रणालीमा सुधार ल्याउन, कक्षा ८ को उत्तर पुस्तीका गन्ति गरीयो, अर्को जिल्लाबाट एसएलसीको फारम भर्ने बिधार्थीको फारम रद्ध गरीयो, जिल्ला भरी अनुगमन गरी शैक्षिक सुधार गर्ने प्रयास सबै खेर गएको बिधालय निरीक्षक लालप्रसाद पोखरेलले जनाउनु भएकोछ । समितिले गरेको निर्णय उल्टाइएको बिषयमा नेपाल शिक्षक संघका अध्यक्ष मानबहादुर रोकायाले सामाजिक संवाद समितिले गरेको निर्णय उपयुक्त भएपनि राजनैतिक दलका कारण शैक्षिक गुणस्तरमा यो जिल्ला दश बर्ष पछि धकेलिने ठोकुवा गर्दै दल प्रति आफ्ने आपत्ति समेत जनाउनु भएको छ । हुनत परीक्षा प्रणालीलाई सुधार गर्न कक्षा एक बाटै सुरुवात गर्नु पर्ने, शिक्षकको नियमित उपस्थिति हुनु पर्ने, शिक्षक दरबन्दि पुरा हुनु पर्ने, बिषयगत शिक्षकको ब्यबस्था गरीनु पर्ने, भौतिक पूर्बाधार सम्पन्न हुनु पर्ने, वालमैत्रि वातावरणमा पठन पाठन हुनु पर्ने कुरामा सरोकारवालाहरुको भने बेवास्ता कायमै देखिन्छ ।

मस्लिम समुदायसँग स्वास्थ्यसम्बन्धी अन्तरक्रिया        

मोहम्मद आयतुल्ला रहमान
सुर्खेत, २६ पुस । स्वास्थ्य सेवाको पहुँचमा मुस्लिम समुदायको सहभागिता विषयक स्वास्थ्य प्रवद्र्वन तथा अन्तरक्रिया कार्यक्रम जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय सुर्खेतको आयोजनामा र निमित्त जिल्ला स्वास्थ्य प्रमुख गंगा घिमिरेको सभापतित्वमा मंगलबार विरेन्द्रनगरमा सम्पन्न भएको थियो ।
     कार्यक्रममा जिल्ला स्वास्थ्यबाट प्रदान गरिने स्वास्थ्य सेवाको बारेमा आगामी दिनमा संचालन गरिने हात्तीपाईले रोग विरुद्व औषधी ख्वाउने कार्यक्रमको बारेमा स्थायी परिवार नियोजनको बारेमा छलफल गरिएको छ । लाटिकोइली गाविस पिपिरा, बेलघारीमा भएको वधशालाको निर्माण गरिदिने, सामुदायिक वनसँग जग्गा माग गरी त्यही वधशाला निर्माण गर्ने जस्ता माग राख्दै मधिना मदर्शा व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष अहम्मद रज्जाले समुदायमै सबैभन्दा ठुलो स्वास्थ्य समस्या भएकोले गाविस र प्रशासनले ध्यान नदिएको गुनासो व्यक्त गरेका थिए ।  

४७ जनाको महिला तथा पुरुषको सहभागिता रहेको कार्यक्रममा कटुवा स्वास्थ्य कार्यालयका सिनियर अहेव कमला तिवारी र स्वास्थ्य शिक्षा टेक्निसियन अधिकृत बसन्तमान श्रेष्ठ लगायतले सहजिकरण गरेका थिए ।

सरकारी कार्यालयमा अनिवार्य सुचना अधिकारी राखिने

देउलासिंह ठकुरी÷कालीकोट
पौष २४ गते ।
कालीकोटका सम्पुर्ण सरकरी कार्यालयमा नागरिक वडापत्र र सुचनाअधिकारी अनिवार्य राखीने भएको छ  । ०६८ पुस २२ गते राजनितिक दल,कार्यालय प्रमुख र नागरिक समाजको समन्यात्मक वैठकवाट उक्त निर्यण गरिएको हो । प्रमुख जिल्ला अधिकारीको पहलमा पहिलो पटक  राखीएको वैठकले कार्यालय प्रमुख नहुदा पनि सजिलै सग जनतालाई सेवा उपलव्ध गराउने, प्रत्येक कार्यालयमा नागरिक वडापत्र  र सवैकार्यालयमा सुचना अधिकारी अनिवार्य राख्ने निर्यण गरिएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी दुर्गादत्त ढकालले जानकारी गराएका छन् । उनका अनुसार। प्रत्येक कार्यालयमा राखिएका सुचना अधिकारीले जनताका गुनासालाई प्रमुख जिल्ला अधिकारी कहा पुगाउने र सरकारी सेवा सुविधा वारे जानकारी गाराउने छन् । कार्यक्रममा राजनितिक दल र कार्यलय प्रमुख विचको मनमुटावलाई हटाई जिल्लालाई उगाडी वढाउने र प्राय जसो कार्यालय प्रमुख विहीन हुने परिपाटीलाई अन्त्य गर्ने सामुहीक प्रतिवद्धता समेत भएको छ ।
    हालै मात्र  जिल्लामा आएका स्थानिय विकास अधिकारी इन्द्र प्रसाद वस्यालले नेपाल सरकारले सर्वदलिय सनयन्त्र खारेज गरेपनी जिल्लामा राजनितिक दलहरुको पुरानै वोर्ड अनुसार काम कार्यवाही गर्ने वताए । उनले डिल्प प्रकरणमा मुछिएका पुर्व स्थानिय विकास अधिकारी हरीलाल पुरीलगाएतका ५ जनालाई अखितियारले सफाई दिएपनि जिल्ला विकासमा भएका प्रमाणको आधारमा विभागीए कारवाहीका लागी सिफारिश गर्ने जानकारी गराए । उता जिल्लाका विभिन्न कार्यलयहरुमा हुने ढिला सुस्तिहरु भई रहेको गुनासो नागरिक समाजका प्रतिनिधिले गरेका थिए । उता अधिकासं सरकारी कार्यालयका प्रमुखहरुले राजतिक दलहरुले जिल्लामा वस्ने वातावरण नवनाउने र जिल्ला वाहिर सेमिनार गोष्ठि आयोजना हुने भएकाले कार्यालयमा नियमित वस्न नसकेको गुनासो गरेका छन् ।
                                           

परिक्षा केन्द्र परिबर्तन गरिएको आपति जनाउदै जिशिकामा तनाब

देउलासिहं ठकुरी
कालीकोटको खस्कीदो परिक्षा प्रणालीमा सुधार ल्याउन सामाजिक संबाद समितिले होम सेन्टर परिबर्तन गर्ने गरेको निर्णय प्रति आपति जनाउदै उच्च मावि राराकाटिया बिधालय ब्यबश्थापन समितिका अध्यक्ष कृष्णप्रसाद आचार्यको नेतृत्वमा सो गाबिसबाट आएको एक टोली र प्रहरि बिच समान्य झडपको स्थिति सृजना भएपनि १० दिनको समय तोकि निकास निकालिएको छ । सामाजिक संबाद समितिले गरेको निर्णय गलत भएको टिप्पणि गर्दै जिल्ला शिक्षा कार्यालयमा स्थानिय सुकाटिया गाबिस बाट आएको टोलीले २०६५ सालबाट स्थापना भएको राराकाटिया केन्द्र यथाबतै हुनु पर्ने माग राख्दै ताला लगाएपछि ताला खोल्ने क्रममा प्रहरिहरु सँग सामान्य झडप भएको हो । होम सेन्टर परीबर्तनको बिरोधी नभएको तर परीक्षा केन्द्र सारीएकोमा आफूहरुले बिरोध गरेको बताइएको छ । शिक्षकका पेशागत संघ संगठन राजनितिक दलका प्रतिनिधिहरु नागरिक समाजको सहभागितामा होम सेन्टर परिबर्तन गर्ने भनि गतबर्ष नै निर्णय पारित भएको थियो । जिल्लामा स्थापित १२ वटा परिक्षा केन्द्र यथाबतै रहेको परिक्षा प्रर्णालीमा एकरुपता सुरक्षा र अनुगमनलाई पारदर्शि बनाउन मान्म एरियामा ५, दाँहा एरियामा ३, रास्कोट एरियामा ४ वटा केन्द्र स्थापना गरिने सामाजिक संबाद समितिले निर्णय गरेको जिल्ला शिक्षा अधिकारि अणप्रसाद न्यौपानेले जानकारि दिनु भयो । केन्द्र सधैभरिको लागि परिबर्तन नभएको एस.एल.सि. परिक्षामा फर्जि बिधार्थि परिक्षा दिने परिक्षा केन्द्रमा जात्रा लाग्ने प्रबृति मौलाउदै गएपछि सो प्रबृतिको  अन्त्य गर्न एउटा केन्द्रका बिधार्थि अर्को केन्द्रमा गई परिक्षा दिने निर्णय भएको बताइएको छ । सामाजिक संबाद समितिको बैठक बसाली परिक्षा केन्द्रको बारे उठेको समस्या समाधान गर्ने गरि आन्दोलन र ताला बन्दिका कार्यक्रम फिर्ता लिने भनि जिल्ला शिक्षा कार्यालयमा पत्रकार, आन्दोलनकारी बिच सहमति भएको छ । कालीकोट जिल्ला शैक्षिक सुधारमा १० औं स्थानमा आएपनि गुणस्तरको हिसावमा खस्किदो  शैक्षिक स्थति देखिएकोले अहिले गरिएको निण्र्यले बिधार्थीमा एक बर्य दुख भएपनि भाबि सन्ततिका लागि राम्रो हुने देखिएको शिक्षासग सरोकार वाला  बताउछन ।

 अध्यापन अनुमति पत्र लिन फारम भर्नेको धुईचो

दीपक बुढा÷सुर्खेत
शिक्षा आयोगले सञ्चालन गर्दै आएको अध्यापन अनुमति पत्रको फर्म भर्न जिल्ला शिक्षा कार्यालय सुर्खेतमा दैनिक रुपमा घुइचो लाग्ने गरेको छ । अध्यापन अनुमति प्रत्र लिएर असल शिक्षक बन्ने लक्ष्य बोकेका युवायुवतिहरु पौस २४ गते सम्म अन्तिम मिति राखेर आबेदन खुल्ला गरे पछि जिल्ला शिक्षा कार्यलय सुर्खेतमा दैनिक रुपमा घुइचो लाग्ने गरेको हो । अध्यापन अनुमति पत्रको परिक्षाका लागि पछिल्लो समयमा शिक्षा संकायको बिकासले गर्दा यसपालिको परिक्षामा परीक्षार्थिहरु १ हजार नाघ्ने जिल्ला शिक्षा कार्यलय स्रोतले बतायो । पछिल्लो समयमा लोकतन्त्र स्थापना पछि गाउगाउमा उच्च माबिको स्थापना हुदा अध्यन गर्नपनि सजिलो मानिएको १० जोड २ मा अध्ययन गर्न गरिब तथा न्युन आएस्रोत भएकाहरुकालागि सजिलो भएपछि शिक्षा संकायमा अध्ययन गर्नेको संख्यामा समेत बृद्ध्रि भएको छ । बिधार्थिहरुका लागि नेपाल सरकारले बिधार्थि बित्तिय सहयोग कार्यक्रम अन्र्तगत दस जोड दुइका लागि सोह्र हजार र स्नातक तहको लागि बार्सिक ४० हजार छात्रबृति कोटामा छनौट भए पछि सो रकम उपलब्ध गराउने ब्यबस्थाले पनि आजभोलि सदरमुकामको एकमात्र राष्टिय बाणिज्य बैकमा खाता खोल्न र बजार स्थित फोटोकपि सेन्टरमा पनि निकै घुइचो लाग्ने गरेको छ । एकातर्फ बढदो बेरोजगारि अर्कोतर्फ उच्च शिक्षा परिसदले कमाउ अभियानमा अनुमतिदिएका उमाविहरुमा फितलो परिक्षा प्रणाली लागु गर्नाले पनि यस्तो घुईचो लाग्ने गरेको जानकारहरु टिप्पणि गर्छन । हाल यस जिल्लामा १८ उच्च मावि सञ्चालनमा रहेका छन । अहिले स्कुलमा अध्यापन गराउदा अनुमत्रि प्रत्र अनिबार्य गरि सेवा प्रमाणित मौखिक परिक्षाले पनि लाइसेन्स दिने ब्यबस्था गरेर सरकारले आफ्नो राजस्व मात्र बृद्ध्रि गरि रोजगारिको सृजना नगरेको, शिक्षक सेवा आयोगले स्थाथायी आयोग नखोलेको आफूले प्राप्त गरेका शैक्षिक योग्यताका प्रमाणपत्रको झोला बोकेका बेरोजगार युवायुवतिको गुनासो रहको छ ।


 

गाउँ अबिधेशन भव्यताका साथ सम्पन्न

ने.क.पा.एमाले मैनतडाको ११ (एघारौँ) गाँउ अधिवेशन सम्पन्न भएको छ । अधिवेशनको उद्घाटन गर्दै ने.क.पा. एमाले सुर्खेतका अध्यक्ष नवराज रावतले आफ्ना प्रतिबद्धता पुरा गर्न नसक्ने वर्तमान प्रधानमन्त्री भट्टराईले सहमतिको सरकारको निम्ति वाटो खोलीदिए जेठ १४ सम्म शान्ति र संविधानको काम पूरा हुने आशा रहेको वताउदै नेपाली कम्यूनिष्ट र लोकतान्त्रिक आन्दोनको रही र सन्तुलन कारी विचार एमाले सँग भएकोले अवको विकल्प एमालेलाई वनाउन पार्टी निर्माणमा सवै जुट्नुपर्ने वताउनु भयो । कार्यक्रममा भेरी अंञ्चल कमिटी सदस्य चूडामणी शर्मा, जिल्ला कमिटी सदस्यहरु डण्डी प्रसाद शर्मा, सिता शर्मा, राम बहादुर रसाइली लगाएतले बोल्नु भएको थियो । कार्यक्रम गाउँ कमिटी मैनतडाका अध्यक्ष धन बहादुर खत्रीको सभापतित्वमा भएको हो । अधिवेशनले पूनः धन बहादुर खत्रीको अध्यक्षतामा २३ सदस्यीय गाउँ कमिटी गठन गरेको छ । जसको उपाध्याक्षतामा पूर्ण बहादुर खड्का, सचिवमा तीलक तिरुवा र उप सचिवमा ज्ञानलाल गिरीलाई समेत चयन गरिएको छ । 

वातावरणको वार्षिक साधारणसभा सम्पन्न

सुर्खेत ।
वातावरण सुधार बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था लि. (भ्म्ऋइी), वीरेन्द्रनगर–१०, सुर्खेतको नर्वौ वार्षिक साधारणसभा आज वीरेन्द्रनगरमा सम्पन्न भएको छ ।
सो अवसरमा बोल्दै कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि सहकारी आन्दोलनका अगुवा राष्ट्रिय सहकारी बैंकका सदस्य एवं जि.वि.स. सुर्खेतका पूर्व सभापति गोविन्दबहादुर मल्लले वातावरणले लघुवित्त कार्यक्रम मार्फत गाउँ गाउँमा आफ्नो सेवा विस्तार गरी विपन्न वर्गका महिला दिदी बहिनीहरुको आर्थिक, सामाजिक एवं सांस्कृतिक विकासमा टेवा पु¥याएको कुरा अत्यन्त प्रशंसनीय एवं सह्रानीय रहेको बताउनुभयो । उहाँले २०१२ लाई अन्तर्राष्ट्रिय सहकारी वर्षको रुपमा नेपाल सरकारले समेत मनाउने निर्णय गरेको कुरा उल्लेख गर्दै अब गाउँ गाउँमा पनि सहकारी संस्था खुल्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो ।
त्यस्तै संंस्थाका संस्थापक सल्लाहकार कमलराज रेग्मीले संंंस्थाले राज्यको पहुँच नपुगेको क्षेत्रमा समेत आफ्ना गतिविधिहरु प्रभावकारी ढंगले संचालन गर्नुलाई अत्यन्त सकारात्मक पक्ष भन्दै आगामी दिनमा पनि अझ विपन्न वर्गलाई लक्षित गरेर संस्थाले आफ्ना गतिविधिहरुलाई अगाडि बढाउनुपर्ने बताउनुभयो ।
संस्थाका अध्यक्ष कृष्णप्रसाद पौडेलको अध्यक्षतामा सम्पन्न सो कार्यक्रममा डिभिजन सहकारी कार्यालय सुर्खेतका प्रमुख आनन्द सारु, समाजसेवी शीला गुरुङ्ग, शेयर सदस्यहरुको तर्फबाट डम्मरविक्रम जि.सी., सहकारी संस्थाहरुको तर्फबाट दिपबहादुर रावल, बैंकहरुको तर्फबाट बद्रिप्रसाद शर्मा, नारायणप्रसाद सिग्देल, नेत्रा रेग्मी, देवकुमार सुवेदी, स्कन्दकुमार उपाध्याय, चन्द्रा खड्का लगायतका बक्ताहरुले समेत आ–आफ्नो भनाई राख्नुभएको थियो ।
कार्यक्रममा संस्थाका सचिव सुरजप्रसाद आचार्यले वार्षिक प्रगति प्रतिवेदन तथा आगामी वर्षको लागि प्रस्तावित कार्यक्रम प्रस्तुत गर्नुभएको थियो भने कोषाध्यक्ष डम्मरप्रसाद अर्यालले संस्थाको आर्थिक प्रतिवेदन प्रस्तुत गर्नुभएको थियो । जस अनुसार गत आ.व. २०६७÷०६८ को रु.३२,५०,११,५६८।४९ को प्रगति प्रतिवेदन तथा चालु आ.व. २०६८÷०६९ को रु.४६,९०,८०,०५६।५० संशोधन सहितको बजेट र आगामी आ.व. २०६९÷०७० को लागि रु.६०,९६,५४,२४६।५० को अनुमानित प्रस्तावित बजेट समेत कोषाध्यक्ष अर्यालले प्रस्तुत गर्नुभएको थियो ।
उक्त कार्यक्रममा संस्थाले ग्रामिण क्षेत्रमा संचालन गरेको लघुवित्त कार्यक्रममा महत्वपूर्ण योगदान पु¥याए वापत जनज्योति उच्च मा.वि. बड्डीचौर कुनाथरीका प्रधानाध्यापक नारायणप्रसाद सिग्देल र सूर्यज्योति उच्च मा.वि. मेहेलकुनाका व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष हस्त पुनलाई लघुवित्त सामाजिक सम्मानबाट संंस्थाले सम्मान गरेको थियो । साथै संस्थाले वार्षिक रुपमा प्रदान गर्दै आएको उत्कृष्ट कर्मचारी पुरस्कार, लघुवित्त सेवा पुरस्कार, उत्कृष्ट केन्द्र पुरस्कार, उत्कृष्ट बचतकर्ता, उत्कृष्ट ऋणी र प्राथमिक तथा माध्यमिक तहको भ्म्ऋइी छात्रवृत्ति समेत प्रदान गरिएको थियो ।

 शिक्षकले तलब खान पाएनन

देउलासिह ठकुरी कालीकोट । पौष १८   
बार्षिक परीक्षा सकेर तलब बुझि हिउदे बिदामा घर जाने तयारी सहित सदरमुकाम आएका कालीकोटका शिक्षकहरुले समयमै तलब पाउन नसकि मर्कामा परेका छन । राज्यले दिएको सबै सेवा सुबिधा निजामति कर्मचारीहरुले उपभोग गरेपछि मात्र शैक्षिक सुधारका सम्बाहक मानिने शिक्षकको पालो पछि आउने प्रचलन कालीकोटकालागि नौलो भने हैन । हिउदे बिदा हुन २ दिन मात्रै बाकी रहदा मावि, निमाबि तहको तलब निकासा भएपनि प्रा बि तहका ४ सय ५३ दरबन्दि र २ सय २५ राहत शिक्षकहरुकालागि जिल्ला विकास समिति बाट अख्तियारी नआए सम्म तलब खान नपाउने भएपछि मर्कामा परेका हुन । प्राबि तहको तलब निकासाकालागि जिविसबाट दिने ब्यबस्था भएपनि जिविस स्थानिय विकास अधिकारी बिहिन हुदा समयमै तलब निकासा हुन नसकेको हो । मावि, निमावि को केहि दिन भित्रै बैंकमा जाने भएपनि प्रावि तहको लागि चाहिन ५ करोड रकमको जिविसबाट अख्तियारी नआउने बेला सम्म तलब भक्ता निकासा हुन नसक्ने र अन्य बिकल्प नरहेको जिल्ला शिक्षा कार्यालयले जनाएको छ ।स्थानिय बिकास अधिकारीको छिटै ब्याबस्था गरि शिक्षकहरुको समस्यालाई हल गराउन शिक्षक यूनियनको नेतृत्वमा शिक्षकका पेसागत संघ सगठनका पतिनिधिको एक टोली आजै जिल्ला प्रशासन कार्यलयमा पुगि अनुरोध गरेको छ ।

मेलमिलाप दिवस 

६ आै मेलमिलाप दिवस नेपाली काग्रेसले सुखेर्ेत लगायत देशभरी नै विविधकार्यत्रmम गरी मनाएको छ ।सुखर्ेत काग्रेसले बीरेन्द्रनगरमा आयोजना गरेको कार्यत्रmममा पूर्व सासदरामबहादुर बिष्टले बिपीले अख्तियार गरेको राष्टिय मेलमिलापको सान्दर्भिकताअभm बढेर गएको बताउनु भएको छ ।उहाँले अहिले बिभिन्न पाटी र ति पार्टीभित्रै पनि मेल नभरहेको अवस्थामासवैलार्इ एकताबद्ध बनाउन दिवसले महत्वपूर्ण्ा भूमिका निर्वाह गनर्े उल्लेखगनर्ुभयो ।राष्ट र राष्टियतालार्इ जोगार्इ राख्नको लागि राष्टिय मेलमिलापलार्इ आधारबनाउनु पनर्ेमा समेत उहाँले जोड दिनुभयो ।यस्तै जिल्ला बिकास समिति सुखर्ेतका पूर्वसभापति गोबिन्दबहादुर मल्ललेपार्टीलार्इ भावनात्मक रुपमा एकढिका बनाएर लिन शीर्ष्ा नेत ृत्वलार्इ आग्रहगनर्ुभयो ।यस्तै काग्रेस सुखर्ेतका पूर्व सभापति डम्वर जिसीले शान्ति र संबिधानलार्इपूर्ण्ाता दिनको लागि मेलमिलाप दिवसले सवैलार्इ प्रेरण्ाा दिने विश्वास व्यत्तmगनर्ुभयो ।रकार्यत्रmम नेपाली काग्रेस सखर्ेतका उप सभापति उपेन्द्र थापाको सभापतित्वमा भएको हो ।यसै अवसर पारेर आज हामीले काग्रेसका नेता तथा पूर्व सादस रामबहादुरबिष्टसगँ मेलमिलापको सान्र्दर्भिकता, काग्रेसभित्र पछिल्लो समय देखिएको बिवादर समाधानका उपाय लगायतका बिष्ायमा कुराकानी गरेका छौ ।सहकर्मी प्रकाश पन्तले नेता बिष्टलार्इ अहिलेको अवस्थामा राष्टिय मेलमिलापकोमहत्व के देख्नु हुन्छ भनि सोध्नु भएको छ ।

दलित, जनजाति, अल्पसंख्यक समूदायका युवाहरुलार्इ सुवर्ण्ा अवसर तपार्इ निशुल्क रुपमा व्यवसायीक तालिम दिन चाहनु हुन्छ त्यसो भए यहाँ क्लिक गनर्ुहोस । यस हाम्रो खोज अनलार्इने