दुई सय विद्यालय शौचालय विहिन
दीपक बुढा
सुर्खेत, २८ फागुन
सरकारले विद्यालयमा शौचालय निर्माणको लागि वर्षेनी ठूलो रकम खर्च गरे पनि सुर्खेतका थुप्रै विद्यालयहरु शौचालयविहीन अवस्थामा रहेका तथ्याङ्क सार्वजनिक भएको छ । जिल्लाका करिब दुई सय सामुदायिक विद्यालयहरु अहिले पनि शौचालयबिहीन रहेका अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था वाटर एडको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ ।
खानेपानी तथा सरसफाई उपभोक्ता महासंघ जिल्ला शाखा सुर्खेतले आइतबार वीरेन्द्रनगरमा आयोजना गरेको अन्तरक्रिया कार्यक्रममा उक्त तथ्याङ्कका बारेमा जानकारी गराइएको थियो ।
तथ्यांकअनुसार सुर्खेतका पा“च सय २२ सामुदायिक विद्यालयहरुमध्ये तीन सय ३० मा मात्र शौचालय सुविधा रहेको छ भने बा“की स्कुलका विद्यार्थी र शिक्षकहरु अहिले पनि खुला दिशापिशाव गर्नेगरेका छन् ।
शौचालय भएका विद्यालयहरुमध्ये छात्राशुलभ शौचालयको संख्या अत्यन्त कम छ । जिल्लाभरका विद्यालयहरुमा दुई सय ५१ वटा यस्ता शौचालय छन् । समग्रमा एक शौचालय बराबर एक सय २६ विद्यार्थीको अनुपात रहेको जनाइएको छ ।
सबै विद्यालयमा शौचालय त निर्माण भएका छैनन् । निर्माण भएका शौचालय पनि दुर्गन्धीत हुने गरेका छन् । विद्यालयका शौचालयहरु दुर्गन्धित हु“दा विद्यालयको शैक्षिक गुणस्तरमा समेत असर पर्ने भएकाले जिल्ला व्यापी रुपमा विद्यालय सरसफाई अभियान चलाउनुपर्नेमा अन्तरक्रियाका सहभागिले जोड दिएका छन् ।
शौचालय नभएको ठाउ“मा शौचालय निर्माण गर्नुपर्ने, शौचालय भएको ठाउ“मा प्रयोग गर्ने पानीको व्यवस्था गर्नुपर्ने, बालिकाहरुका लागि महिनावारी हु“दा प्रयोग गर्ने प्याडको व्यवस्था गर्नुपर्ने कार्यक्रमका सहभागिको भनाई थियो ।
नेपाल शिक्षक युनियन सुर्खेतका अध्यक्ष धनसिंह खड्काले विद्यालयमा शौचालय निर्माण गर्दा अपाङ्गता मैत्री पूर्वाधार निर्माण गर्नुपर्ने बताए । ‘विद्यालयमा शौचालय सफा गर्ने छुट्टै कर्मचारी छैन् । कार्यालय सहयोगीले मात्रै सबै काम गर्न भ्याउ“दैन, त्यसैले सरकारलेनै छुट्टै कर्मचारीको व्यवस्था गर्नुपर्छ’–अध्यक्ष खड्काको भनाई थियो ।
विद्यालयमा विद्यार्थी, शिक्षकको अनुपातमा शौचालय निर्माण गरिनुपर्नेमा सहभागिको भनाई थियो । विद्यालयमा विद्यार्थीको अनुपातमा शौचालय नहु“दा बालबालिकाहरु विद्यालयमा नियमित नहुने, महिनावारी हु“दा बालिकाहरु कक्षामा अनुपस्थित हुने भएकाले विद्यालयमा शौचालय निर्माणलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने बताए ।
कार्यक्रममा बोल्दै शिक्षक खगेन्द्र थापाले विद्यार्थीहरुनै उत्छृङ्खल हु“दै गएको बताए । विद्यालयमा शौचालय, खानेपानीको अवस्था चिन्ताजनक भएको समेत उनको बताए ।‘जिल्लामा विद्यालय सरसफाईलाई अभियानका रुपमा लिनुपर्छ’–उनले बताए ।
खानेपानी तथा सरसफाई उपभोक्ता महासंघका जिल्ला अध्यक्ष कुलमणि देवकोटा तथ्याङ्कमा उल्लेख भएझैं सुर्खेतका विद्यालयहरुमा शौचालय र सरसफाईको अवस्था अत्यन्त नाजुक रहेको बताए । ‘विद्यालयमा स्वास्थ्य र सरसफाईको अवस्था राम्रो बनाउन सबै निकायबीच समन्वय हुनुपर्छ,’ उनको भनाइ छ ।
जिल्ला शिक्षा कार्यालयका उपसचिव भक्तबहादुर खड्का भने शौचालय निर्माणको लागि सरकारी कोषबाट वर्षेनी ठूलो रकम गए पनि त्यसको उपयोगिता राम्रो नदेखिएको बताउ“छन् । उनका अनुसार दुई वर्षयतामात्र जिशिकाबाट शौचालय निर्माणको लागि ६ करोड ४६ लाख रुपैया“ गएको छ । यसबाट एक सय २७ वटा छात्रासुलभ र एक सय ९६ सामान्य शौचालय बनेका उनको भनाइ छ । ‘शौचालय त बनेकै छन्, तर तिनको प्रयोग राम्रोस“ग भएको छैन,’–उनले भने ।
अन्तरक्रिया कार्यक्रममा समाज जागरण केन्द्र (स्याक) नेपालका अध्यक्ष गोपिकृष्ण ढकाल, नेपाल पत्रकार महासंघ शाखा सुर्खेतका अध्यक्ष दुर्गा थापा, स्याक नेपालका कार्यकारी निर्देशक टिकाराम आचार्य लगायतले
बोलेका थिए । क्षेत्रीय अनुगमन तथा सुपरिवेक्षण कार्यालय सुर्खेतका प्रमुख रामनिवास चौधरीको प्रमुख आतिथ्यता तथा खानेपानी उपभोक्ता महासंघ सुर्खेतका अध्यक्ष तथा केन्द्रीय सदस्य कुलमणि देवकोटाको सभापतित्वमा अन्तरक्रिया कार्यक्रम सम्पन्न भएको थियो ।
No comments:
Post a Comment